[:kz]
Карл Маркс XIX және ХХ ғасырларда ең танымал ойшылдардың бірі болып табылады, оның философиясы осы күнге дейін өзекті деп табылады. Көптеген жылдар бойы ғалымның саяси және қоғамдық өмірге қатысты көзқарастары әлемнің көптеген елдерінде мемлекеттік идеологияның негізі болған еді.
Кеңес Одағына келетін болсақ, мұнда неміс жалпы коммунистік қозғалысты құру мен дамытуда жетекші рөлін ойнады. Философтың идеялары бәрін біледі, бірақ оның аздаған бөлігі оның өмірлік тарихына назар аударды.
Философтың барлық ғылыми еңбектерінің негізі — материализм. Таптық немесе сыныптық күрес, ғылыми социализм, еңбек бөлінісі – бұл бәрі Маркстың ойлап тапқаны. Философиядан басқа, профессор экономика үлкен мән берген, «Капитал» атты әйгілі кітабын жазды.
Сондай-ақ, қоғамдық тәртіпті зерттеу идеяларын әлеуметтанушылар қазіргі дейін жиі пайдаланып отыр, ғалымды тәуелсіз социологияның негізін қалаушы деп атауға болады.
Көптеген Маркстың идеяларды Ленин мен оның жақтастары өз саяси режимнің жаңа үлгісін жасау үшін көп пайдаланды. Бірақ, шын мәнінде, ғалымның барлық ойлары дұрыс түсіндірілмеген, ал кейбіреулері коммунистік идеологияның қысымымен толығымен бұрмаланған еді.
Аз адамдар біледі, бірақ неміс Маркс әке жағынын еврейлік шығу тегі болған. Рас, сол кезде еврейлер, Гитлердің билікке келгенге дейін, Германияда өздерін жайлы сезінді және жақсы өмір сүрді.
Балалық шағында кішкентай Карл евангелиялық шіркеуде шоқынған еді, ал оның әкесі раввиндердің ұрпағы болды. Бірақ саналы өмірде болашақ ойшыл шіркеуді толығымен қабылдамады және кеңестік атеизмнің негізін қалаушыға айналды.
Маркстың туған елі — Германия — философтан бас тартып, оны persona non grata етті. Бельгия мен Франция да ғалымның көзқарасын тым радикалды деп тапты.
Сондықтан, ойшыл Англияда 34 жыл өмір сүрген және сол жерде отбасы құрған еді. Маркстың жеті қызы болған, олардың үшеуі бала кезінде қаза тапқан. Дегенмен, қалған үш қызы ересек болғанда, көптеген еуропалық елдердің саяси тарихында маңызды рөл атқарған екен.
Керімсал Жұбатқанов, Қазақ-Орыс Халықаралық Университетінің доценті, тарих ғылымның кандидаты
[:]
