Бірде бір сахаба Пай?амбарымыздан (с.?.с.) ??рбанды?ты? сауабы жайында с?ра?ан кезінде: «??рбанны? ?рбір ?ылы ?шін бір сауап бар» деп жауап береді. Сонда ?лгі сахаба та?ы да: «Уа, Алла?ты? Елшісі! Шалын?ан ??рбанды? мал ж?нді (?ой, ?озы сия?ты) болса, сауабы ?андай болады?» деп с?райды, Пай?амбарымыз (с.?.с.): «Ж?нні? ?рбір тал ?ылы ?шін де бір сауап бар» деп жауап ?айырады.
Алла? ризалы?ы ?шін шалын?ан ??рбанды? а?ыретте ?туі ?иын «Сырат» к?пірінде иесі ?шін мініс к?лік ретінде к?мекке келеді. Пай?амбарымыз (с.а.с.) б?л жайында былай деген: «Малды? жа?сысы мен т?уірін ??рбанды? ретінде та?да?ыз. ?йткені ол «Сырат» к?пірінде сізге к?лік болады».
??ран К?рімде Алла? та?ала
б?л жайында: «Оларды? (шалын?ан малдарды?) еттері мен ?андары Алла??а ?сте ?ласпайды. Біра? О?ан (Алла??а) сендерді? тек та?уалы?тары? ?ана жетеді» (Хаж с?ресі, 37-аят) деп б?йырады. Я?ни ??рбанды? шалуда?ы к?зделген ма?сат пен ниет Алла? разылы?ы ?шін бе ?лде бас?а м?дде ме? Міне, сонды?тан шалын?ан ??рбандыкты? Алла? ??зырында ?абыл болуыны? е? басты шарты — Алла? разылы?ы ?шін шалыну ?ажет. Осы т?р?ыдан ал?анда ??рбан с?зіні? тілдік ма?ынасы «жа?ындау», «жету» дегенді білдіреді. Шари?атта?ы м?ні «?лы Алла??а жа?ындау, Оны? ризалы?ына жету» деген с?з.
Міне сонды?тан ??рбанды? шалу Алла?ты? ны?меттеріне ш?кіршілік білдіріп, жомартты? жасау мен жа?сылы? істеуден т?рады. Ал Пай?амбарымыз?а (с.а.с.) б?л мереке ?ижраны? екінші жылында б?йырылды. Пай?амбарымыз (с.а.с.) хадисінде: «Кімде-кім д?ние-м?лкі бола т?ра ??рбан шалмаса, бізді? мешітімізге жа?ындамасын» дей отырып, Алла? берген несібеге пидакерлік жасап, ал?ысымызды білдіру керек екендігін айтады.
Дегенмен м?ндай к?ндері м?сылман баласы не істеу керек ж?не ?алайша ?ткізу керек? М?селені осы т?р?ыдан ?оз?айтын болса?, дінімізде екі айт мерекесі де намаз о?умен басталады. Б?л ж?нінде Пай?амбарымыздан (с.а.с.) жеткен бір хадисте былай делінеді: «Б?л к?ндерде (я?ни айт к?ндерінде) е? бірінші ат?аратын ісіміз — намаз о?у». Осы?ан орай а?ыл-есі д?рыс, бали?ат жасына тол?ан ?рбір м?сылман ?шін айт намаздарын о?у — у?жіп болып табылады.
Айт к?ндері жа?ында?анда, алдын ала дайынды? ж?ргізіледі, д?мді та?амдар ?зірленеді. М?сылман ?ауым мереке к?ні жуынып-тазаланып, таза ж?не ?демі киімдерін киіп, хош иіс сеуіп, айт намазына ж?неледі. Намаз о?ыл?ан со? м?сылмандар бірін-бірі ??тты?тап, жа?сы тілектер айтады. Жа?дайы т?мен кісілерге к?мек ретінде сада?а беріледі. Айт к?ндері же?іл-желпі ойын-сауы??а тыйым салынбайды, біра? шари?ат ше?берінен шы??ан дара?ылы??а да жол берілмейді.
Кімдер ??рбан шалады?
Т?мендегі шарттар бойынша осы кісілерге ??рбанды? шалу у?жіп:
1. М?сылман болу
2. А?ыл есі д?рыс болу
3. Бали?ат?а жеткен болу
4. Бас бостанды?ы болу
5. Жолаушы болмау
6. Д?ние-м?лкі ж?не а?шасы болу (??рбан ма?сатында д?ние-м?лік пен а?шаны? болуы зекеттегідей бір жыл ?олында болуын керек етпейді).
??рбанды? ?ашан ж?не ?алай шалынады?
??рбанды? шалуды? уа?ыты — ??рбан мейрамыны? бірінші, екінші ж?не ?шінші к?ні. ?шінші к?ні к?н бат?ан со? ??рбанды? шалу?а болмайды.
??рбанды? шалынатын мал сол жа?ымен ж?не ??была?а ?арап жат?ызылады да, бауыздайтын адам «Бисмила?и, Алла?у ?кбар» деп айтып бауыздауы керек. Малды? жаны шы?пастан б?рын басын кесіп алу ж?не терісін сылу м?кр??. ??рбанды? шалып жат?анда біле т?ра, «Бисмилла?» с?зі айтылмаса, ол малды? етін жеуге болмайды. Ескере кететін жайт, ??рбанды? шалу?а алып бара жат?ан мал?а жа?сы ?арау керек, итеріп, ?рып-со?пау керек. Малды кинамау ?шін пыша?ын ?ткірлеп, жа?сылап ?айрап алу ?ажет.
??рбанны? еті мен терісіне байланысты м?селелер
??рбанды? шал?ан кісі ??рбанны? етінен ?зі де жей алады ж?не оны бас?алар?а да жегізе алады. ??рбан етін былай етіп таратса болады: бір б?лігін ??рбандык шалма?ан кедейлерге, екінші б?лігін ту?ан-туыстары мен достарына ж?не кал?ан б?лігін ?зі мен отбасы м?шелеріне. ?лде ??рбан етін т?гелдей беруге де болады, дін о?ан р?ксат береді. ??рбанды??а шалын?ан малды? терісін ?йде ?олданса болады немесе кедей-кепшіктерге я болмаса ?айырымдылы? мекемелеріні? біріне берсе де болады.
??рбанды??а шалу?а жарайтын ж?не жарамайтын малдар
??рбанды??а шалу?а тек ?ана ?ой, ешкі, сиыр, буйвол ж?не т?йе ??рбанды? болады. Б?ларды? ішінде ?ой мен ешкі бір жас?а, сиыр мен буйвол екі жас?а, ал т?йе бес жас?а толуы керек. Дегенмен ?ой алты айдан ас?анымен сырт?ы к?рінісі ?ома?ты болса, оны да ??рбанды??а шалу?а болады. Ал ешкі олай емес, міндетті т?рде бір жас?а толуы керек. ?ой мен ешкі бір кісі ?шін ??рбан болады. Сиыр, буйвол мен т?йені бірден жеті адам?а дейін орта?тасып ??рбанды? шалу?а р??сат. Б?л жануарларды? м?йізсіз болуы, м?йізіні? біразы сыны? болуы, терісіні? к?бісіні? т?сіп ?алуы ж?не а?са? болуы ??рбанды? шалу?а кедергі болмайды.
??рбанды??а шалынатын малда мынадай кемшіліктер болса, ондай мал ??рбанды??а жарамайды
1. Бір немесе екі к?зі бірдей со?ыр болса;
2. М?йіздеріні? біреуі немесе екеуіні? де т?бінен сыны? болса;
3. ??ла?ыны? немесе ??йры?ыны? жартысынан к?бі жо? болса;
4. Ая?ын баса алмайтындай а?са? болса;
5. Ту?аннан ??ла?тары не ??йры?ы жо? болса;
6. Тістеріні? к?бі т?сіп, ?арны тоймайтындай болса;
7. Ауру болса;
8. С?йектеріні? ішінде жілік майы жо?, я?ни тым ары? болса;
9. Желіндеріні? ?штары жо? болса;
10. ?ой мен ешкі емшектеріні? бірі, сиыр тектестерді? екі емшегі бірдей солып ?ал?ан болса ж?не б?дан бас?а да ?ораз, тауы? секілді ?й жануарлары мен еті желінетін жабайы жануарларды ??рбанды? етіп шалу?а болмайды.
?орыта айт?анда ораза айт пен ??рбан айт ?аза? еліні? ?лтты? мейрамдарыны? санатына ?осылып, хал?ымыз м?ны зор ?уанышпен мерекелеп келеді. Жарат?ан Алла? та?ала елімізге, жерімізге ?рбір ша?ыра??а ба?ытты, баянды ??мыр н?сіп етіп, шал?ан к?рбанды?тарымызды ?абыл еткей!
Батыржан МАНС?РОВ,
Алматы ?аласы «Тауг?л-3» мешітіні? наиб имамы
«aikyn.kz«
