Жоспар
XVІ-XVІІІ-ғасырлардағы қайта өрлеу дәуіріндегі ашулар.
І. XVІ-XVІІІ ашылулар: Христофор.К В.Да.Гама Фер/а
1.1. Географиялық ғылым ретінде қалыптасуы
1.2. Ашылуларға негіз болатын себеп.
1.3. Мемлекеттің қалыптасуы, қаласының өркендеуі.
ІІ. XVІ-XVІІІ ғасырлардағы қайта өркендеудегі дәуіріндегі ашылулар география ғылымына қосқан үлесі.
2.1. XVІ-XVІІІ ғасырлардағы қайта өрлеу дәуіріндегі ашылуларда
болған кедергілер.
2.2. Діннің ролі.
2.3. XVІ-XVІІІ ғасырларды зерттеулер және олардың мақсаты.
Ұлы ашулардың………………………………….
Географиялық ашулар адамзат тарихынан бастау алады. Оның басталуы көне заманның, яғни барша халықтардың өркендеу, дамуымен басталады. Бірақ сол ертедегі ғасырларда дәл ашулар, жердің домалақ екенін дәлелдеу өте қиын болатын. Кейбір кездерде көзбен шамалауға әкеліп соғатын таңғаларлық географиялық ашуларда болып тұрды. Бұлардың қатарында өте шектемен онда көрсетпелі бағыт арқылы талданып мың жылдық жаңа арада бір атай алатындай материалдар өте көне болды. Көп географиялық ашулар құрықтық шекарасы және сулы аймақтардың жоғарғы шеңі болып зерттелді. Оларды зерттеу мәресі европалық теңіз саяхатшылары жағынан дамып отырды. XV-ғасырлардың ортасы XVІІІ ғасыр аралығын атауға болады деп есептемек. Бұлар бірнеше кезеңдерден тұратын еді:
- Испано-португал Үндістан жағалауына жүзуі және Шығыс Азияға
баруы Васко да Гамы; экспедициясы (XVІ-ғ.). Фэрнадо Магеллан бірнеше рет дүние жүзі бойынша саяхатұйымдастырып Тынық океанын жүзіп өтті.
- Орыс және Голланд кезеңі, яғни ашулары (XVІ-ғасыр ортасы XVІІ
ғасырға дейін).
Оларға жататындар Ермақтың ашулары Азиядан бастау алады. Попов және Дежневке дейін. (1648-ж).
- Ағылшын-француз ашулары(Солтүстік Америка).
Қорыта айтқанда бұл ұлы экспедиция ашулары. Бірқатар Европа мемлекеттерінде істеп шығару өнімдерін дамуы.
Капитализм бағытының өркендеуі және кең қанат жаюы. Бұларға (Қымбат бағалы алтын тастар, осы бағалы тастардың кенін табу қай жерде қандай болады, яғни Алтын, Күміс, піл сүйегі). Бұл ұлы географиялық ашулардың обьектісі ғылым-техника болып шықты. Океан үшін мықты кемелердің істеп шығарылуы, крмпастың қалыптасуы, теңіз картасы т.б. солардың ішінде, яғни осы аталған техникалар жердің домалақ шар тәріздесекендігі туралы ой-пікір туғызады. Сонымен қоса теңіз жолы арқылы Үндістан жері және Атлант мұхиты зерттеу болып табылады. Ең маңыздысы «Ұлы географиялық ашулар» география саласында білімнің дамуы және де Азия халқына теңіз арқылы жүзуге үлкен жол ашты.бұл процесстерколониялыққа айналдыруды (кіші мемлекеттерді) тездетті.
Бірінші кезеңде ұлы географиялық ашулар сол кездегі сауда жолы Ортажер теңізімен арқылы Атлант мұхитына шығу еді. Бұл жолда Португалия мен Испания ерте оянып Европа мемлекеттерінен ерте жылжып кеткен еді. Осы кәсіп өнер істеп шығару, сауда құрлымы жағынан Нидерландия, Англия, және Франция, олардың даму бағыты буржуазиялық (Капитализм) дамуы болғандықтан аса теңсіздікпен байып отырды. Испан-Португал мемлекеттерінің бірігуі, яғни күшеюі бір салада ізденуіне әкеліп соқты.
XVІІ ғасырда Буржуазия революциясы Англияда болуы бұл мемлекетті бәсекеге қабілетіліне үлкен аренаға, нарықтық экономикаға шығыуына теңіз жағалауындағы Наконолияларды басып алуғабилік орнатуға мәжбүр етті. Ұлы ашулар көбінде география ғылымының дамуына ғылыми натуралистер емес, қарапайым халық арасынан шыққан адамдар үлкен роль атқарады. Соның ішінде осы саланың тез дамуына тез мұнша кедергілер болады. Бірақ соңғы кезеңде «Бүкілхалықаралық География» еңбегінің авторы белгілі ғалым сол уақыттың географы Берихард Варениус (1622-1650ж). оның еңбегі сол кездегі географиялық жетісттіктерді қорытындылай келе «Ұлы географиялық ашулар»-онда жаң мәліметтер жер туралы бірінші аптик дәуірден кейінгі географиялық жалпы сипат бере бастады. Онда: Таулар, тірі организм жүйесі, орман, орман арты, барлық зерттеулер океанды зерттеуге бағытталды, яғни оны үйренді. Одан теңізді оператты біркелкі сапасы ол тәуелсіз, теңіз шығанағының жоғарғы шеңінен, Оңтүстік жартышарға жер ажыратылған Оңтүстік океаннан деп көрсетілген. «Ұлы ашулардағы гографиялық саласына» үлкен үлес қосқан саяхатшылардың бірі Христофор Колумб (1436 жылы Гения қаласына жақын жердегі тоқыма өнеркәсібінде істейтін Доминико Колумб семьясында туылған). Колумб жас кезінде қайда оқығаны белгісіз, бірақ италянша, испанша, португал және латын тілінде еркін сөйлей алған. Он төрт жасында Колумб теңіз қызметіне кетеді, ол жасында жерорта теңізінде, Европа жағалауларына кезген сауда кемелерінде болады, содан теңіз жағдайын жақсы біліп алады. Жас кезінде Колумб Генуяда тұрғанда географиялық карта сызумен шұғылданған. Кейбір деректерде Колумб Лиссобонда тұрған кезде Феници Мони де Полестерелло дейтін теңізшінің қызымен танысып соған үйленеді. Қыздың әкесі Генрих Португалияны билеген. Колумб Полестронның қалдырған географиялық карталар теңіз жұмысы туралы жазуларын тауып алып, сол иатериалды мұқият зерттейді. Міне, осы кезден бастап Колумб батыс жолымен Үндістанды ашу мәселесіне кіріседі. Колумбтың Порто-Сакто аралында қанша тұрғаны белгісі, ол атасы өлгеннен сол аратұра Лиссобонға келіп жүрді, ол енді географиялық глобус, теңіз жолы көрсетімен карталар жасайды. Колумб өзінің жаңа жоспар жасап, оны 1482 жылы Португалия корольі Монн 11-ге ұсынады. Король өзінің оқымыстыларын жинап, Колумб жоспарымен таныстырады, бірақ оның діншіл ғалымдары Колумбжоспары тек қиял, орындалатын іс емес дейді. Бұл кезде Колумб қайғыға ұшырап, 1484 жылы оның әйелі өліп, сегіз жасар Диего дейтін ұлымен жалғыз қалады. Португалия ұсынған жоспары іске аспаған соң Колумб 1485 жылы Испанияға кетпекші болады. Испанияға келген Колумб манастыр оқымыстысы Хуан Перес де Марчен көріп қалады. Содан кейін Колумб манастыр билеушісі ғалым Прадомен таныстырады. Прадо Колумб жасаған жоспар мен танысып, оны Кордовақаласында Испания Корольіне жібереді. Бұл кезде Испанияда соғыс болып жатқан. Колумб соғыста жүрген корольмен ұшраса алмайды, бірақ сол өзі барған Кордова қаласында қалып, тағы карта сызумен айналысады. Кейінгі жаспарын КолумбИспания корольіне ұсынады. Король Ферденад пен ханшайым Изабелла алдында Колумб өз жоспарын дәлелдейді. Король мен Королева тыңдап болған соң Соломадағы степан манастырына діншіл ғалымдарды жинап, Колумб жоспарын ұзақ талқылап, оны дінге қарсы қабылдауға болмайды деген қорытынды келеді. Жоспары Испанияда қабылданған соң, ол тағы Португалияға кетпек болады. Бірақ, оның достары тағы Корольге хат жолдап, олар Испания Колумбтан айырылмауы керек деп дәлелдейді. Егер оның жоспары іске асса, біз Португалия Королі алдында күлкі боламыз деді, тіпті оның идеясы іске аспаса да, оны жібермеу Испания үшін өте пайдалы екенін айтады. Содан кейін Колумб Испания үкіметімен бірге жұмыс істей бастайды.
Колумбтың бірінші экспедициясы. Испания Корольі Колумбтың алыс сапарына арнап екі кеме жабдықтайды. Үшіншісін Колумб өз қаражатына жасайды. 1492 жылы 3 тамызда Колумб үш кемеге отырған 90 адаммен бірге батыс жолымен тұңғыш рет Атлнт мұхитымен арқылы белгісіз Үндістанды, Қытай жерлерін, Жапония аралдарын, Азияның шығысына шығуға аттанады. Ашық теңізде Колумб флоты оңтүстік-батысқа қарай жүзіп, Канар аралдарына жетіп, одан тіке батысқа қарай ұдайы 19 күн жүзіп, Гомера аралына келеді. Мұнан азық-түлік, су, отын алып, 9 қыркүйекте Канал аралдарының ақырғысы Ферро аралын ашып шығып, белгісіз мұхит суымен жүзе береді.
Колумб кемесі Атлант мұхитын бойлап ұзақ жүзеді. Олар кенеттен 1492 жылы 11 қазанда теңізшілер түнімен ағаш бұтағын көреді. «Пинта» кемксі зеңбірекпен салю беріп, таңды асыға күтеді. Колумб 12 қазанда көптен арман еткен «жаңа жер» жағасын көреді. Колумб бұл аралды ту ұстап жағаға шығып, жаңадан ашқан осы аралды Сан-Сальвадор (құтқарушы) деп атайды. Осы сапарында Колумб Үндістан жеріндегі аралды аштым деп ойлап, онда тұратын адамдарды Үндістер деп атады. (indios) деп қойылған. Колумб ашқан жерінің оңтүстігіндегі алтынды аралды «Жапония» болар,- деп соған аттанады. Ол 15 қазанда екінші аралды ашып, оны «Дево Марии» деп атады. Одан әрі жүзіп19 қазанда үшінші аралды ашып, оны Испания королевасының есімімен «Изабелла» деп атайды. Колумб қайтадан батысқа қарай жүзіп, тағы жеті аралды ашып ақыры ең үлкен Арал Кубаға келіп тоқтайды. Мұнда европалықтардың бір таң қалғаны, жергілікті адамдар орайды да, оған от қойып, екінші оның жалынын ішке жұтып, түтінін танауынан шығарып жатады. Оны өздері «Тобак» дейді. Бұл ғажайыпты Испандар таңырқай қарай, кейіннен табакты өздері Европаға әкеліп, дүние жүзіне таратады. Колумбқа көптеген жергілікті адамдар келеді. Бұл аралда үндістермен Колумб арасындағы достық бірте-біртенығая түседі. Осыдан әсерленген Колумб осы аралды Испаньола (кішкене Испания) деп аталған бекініс орнатты. Содан соң Колумб 1493 жылы 13 наурыз күні Испания жағалауына келіп тоқтады.
Колумбтың екінші экспедияциясы. Гения теңізшісінің бұл ашқан жаңалығына бүкіл Европаға құлақтанып, осы хабар халыққа кең тарады. Бұған әсіресе Колумбтың алғашқы жоспарын қабылдамаған Португалия королі қатты өкінді. Енді Испанияның үстемділігі өктем бола беретініне оның көзі жетті. 13 наурызда Португалия королі Иоанн экскадро ұйымдастырып, Атлант мұхиты батысынан Испания кемесін Колумб ашқан жерге өткізбесін деген жарлық шығарды. Бұл кезде Испания королі бүкіл ашылған жерді Испанияға қарайды деген жарлық шығарды. Колумб аса дайындықпен, жігемен дайындалды. 1493 жылы Испания жағалауынан қаншама желкенді кемелер алыс сапарға аттануға дайын тұрды. Колумбқа 1200 адам ерді. Келе жатып ол Гводолупені ашады. 19 қараша оңтүстік жағалаумен «көп отырып кейіннен батысқа жол алды». Ол ашылған жерлерді мұқият зерттеп көп адам көреді. Бірақ ол адамдар Колумб және оның адамдарынан қашады. Ол жерді Колумб Сан-Хуан-Баутиста (XVI ғ. Пуэрто-Рико-«Боготая Гавань»-Бай Гаванна) ашады.
Колумбтың үшінші экспедициясы. Колумб өзінің мұхиттың арғы жағындағы үшінші саяхатына 1498 жылы 30 маусымда аттанды. Ол бұл сапарға өте көңілсіз қарады, өйткені оның денсаулығы біршама сыр береді. 1498 жылы 1 тамызда екінші рет Америка жағалуын ашты. Бірақ Колумб тағы да ол жердің Америка екенін білмейді. Ол 30 тамызда Испаньола қаласына келеді, оны губернатор інісі Бартоломей алдынан шығып қарсы алады. Колумб тапсырмасымен Санто-Доминго губернатор Изабеллаға губернатор болды. Испаниядағы Колумб дұшпандары Колумб келісімін бұзады. Бірақ Колумб көп күйзеліске ұшырайды. Өйткені Үндістан ашады, ол Воко до Гама болып табылады. Сөйтіп Колумб авторитетін европада өз атын жоя бастайды. Мұнымен тоқтамаған Колумб Кубадан әрі қарай үндістанды ашуын сұрайды.
Колумб төртінші экспедициясы. 1502 жылы 9 маусымда Колумб өзінің мұхиттың арғы жағындағы төртінші саяхатына атанады.енді оның шағын кемесінде кемінде 150 адам болды. Колумб саяхатқа ауру халіне амалсыздан, бастаған жұмысты аяқтау үшін шықты. Ол бұл жаста 66-да еді.бірінші саяхатын 56 жасынан бастаған 1504 жылы 24 июньда келіп, әлсіз жатқан Колумбты моностар өлтірмекші болады. Жылдар өтті, бірақ Колумб ісі 19 маусымда 1506 жылы өлді. 20 маусымда қайтыс болды. Ұлы теңіз саяхатшысының өлімі бір жанған және сөнген шырақ сияқты-деп баяндайды оның достары. Демек Ұлы географиялық ашуды Колумб ролі қандай. Ол бірінші болып Атлант мұхиттан және суптропикалық, яғни тропикалық полюсті оңтүстік жарты шарды кезіп өткен европалықтар арасынан бірінші болып Америка жеткен жан болып табылады. Орталық Америка, орталықорталық Багама оралдарын ашып толық зерттейді. Доминики Виршннің басталуы және де көз ілмейтін орамдарды ашып отырды. Кариб теңізін Тринидадты, Оңтүстік Американы ашты. Оның еңбектері Испанияда бірғана XVI ғасырда тән алынды.
Бүкіл әлем тарихында Колумб еңбегі ХІХ-ғ. бірінші рет К.Маркс және Ф.Элгельстің еңбегінде кездеседі.
Васко да Гама. Колумб Батыс теңіз жолымен Үндістан, Қытай, Жапон аралдарын ашамын деп барып жүргенде, Васко да Гама Африканы айнала жүзіп Үндістанды ашты. Содан бастап Португалияның Азияны отарлауы басталды. Васко да Гамманың нақты қай жылы туғаны белгісіз, дегенмен кейбір деректерге қарағанда 1469 жылы туылған деп шамалайды. Ол жасында Португалияның Испанияға қарсы соғысында ерлік көрсетті, бірінші рет Гвинеяжағалауына айнала жүзіп шыққан. 1492 жылы Васко да Гамма Жуан ІІ корлдің тапсырмасын орындап, оның Франция қалған алтын тиеген кемесін Португалияға алып келеді. 1497 жылы 8 июльде Васко да Гамманың төрт кемелі экспедициясы Лиссобон портынан шығады. Бір апта жүзген Васко да Гамма эскадрасы Канар аралына келеді. Содан кейін сапары сәтті болып 4 ноябрьде Африка жағалауына якорь тастайды. Бұл жерді ол адмирал «Әулие Елена» қайнауы деп атайды. Васко да Гамма Африка жағалауындағы тұрғындар құлаққа мыстан басқаны бағаламайы және өздері шетінен батыл келеді,-деп жазады.Бартоломейдің көрсетуімен Африка материгінің оңтүстік нүктесі «Добрая Надежда» мүйісін айналып өтіп 1497 жылы 25 қарашада Сакто Барс қойнауына келіп бөгеледі. Мұнда белгі қойып бұрын Бартоломен келген Инфант өзенінен әрі қарай Васко да Гамма белгісіз теңіз жолымен жүзе береді. Бұл жерді Васко «жақсы адамдар жері» деп атайды. 1498 жылы 23 қаңтарда эскадра Замбези өзені сағасына жетіп, мұнда бір ай бөгеледі. Бұдан әрі жағалауға жақындай жүзіп, аралға келіп тоқтайды. Мұндағы қаланы Момбаса деп атайды. Мұндағы маврлар (мұсылмандар) Васко да Гамманы қалаға шақырып, оны қолға түсірмек болады. Оны сезген адмирал мұнда аялдамай, одан әрі қарай жүзіп кетеді. 14-сәуірде флот Малинада қаласына жетеді. Бұл өте бай қала екен, қала сұлтаны оған сыйлық беріп, азық-түлік алады. Сұлтан Васко да Гамма тәжірибелі лоцман қосып береді. Оның аты Ахмет Иби Маджит еді, оған португалдар молемо деп ат кояды. Ол бұрын Үндістанда болған компас пен картаны пайдалана білетін тәжірибелі теңізші екен.
Соның жол сілтеуімен ол Васко да Гамма ұзақ жүзіп, 1498 жылы 10 маусымда Үндістан жағалауына Калькуттоға келеді. Васко да Гамма кемелері теңіз айдынында аулақ тоқтайды. Бұларға келген 4 қайықпен келгендер оларды жағаға шығарады. Мазамбик Момбаса оқиғасынан ауызы күйген адмирал сақтық етіп, жағдайды біліп келуге бір матросын жібереді. Матросты Мусайд дейтін арабқа апарды да кемендердің кім екенін айтады. Мусайд қолма-қол матроспен келіп, Васко да Гамманы испан тілінде құттықтағанда, адмирал бұған таң қалыпты. Ол Тунисте болған кезде испан тілін үйретіпті, Мусайд «бұл Үндістан жағалауындағы қала оның патшас, тау мен теңіздерастында тұрады» деп түсіндіреді. Васко да Гамма ұзақ уақыт европалықтар арман еткен Үндістан жағалауынан келгеннен енді біледі. Патша адмиралы енді достықпен қарсы алады. Ол жанына 12 адам алып, егер мен орамасам тезрек елге оралып, Үндістан ашылғанын хабарла деп кетеді. Гама өзінің елінің патшасы атына елші екенін айтады.
Бірақ сомудри-Раджа оның өтірік айтқанын біледі. Қауіптенген Васко да Гама 1499 жылы 2 ақпанда Африка жағасында тоқтайды. Бұдан кейін Манбасаға келіп, матростары өліп азаяды, сонан соң «Сан-Рафаэль» кемесін өртеп жібереді. Кайтада Васко да Гамма «добрая надежда» мүйісін айнала жүзіп, Атлант мұхитына шығады. 1499 жылы Африка қаласындағы Малинда қаласына тоқтайды, осыдан кейін ол Лиссобан портына оралады. Васко да Гамманың жолға шыққан 160 адамнан 55-і, яғни 3/1 ғана еліне оралады. Енді бұларЕвропадан Үндістанға баратын теңіз жолын аштық, Колумб арман еткен Үндістанды таптық дейді. Бұл жол европалықтар үшін маңызды зор саяси экономикалық бәсеке бастау алады. Васко да Гамма Үндістаннан Португалияға келгеннен соң, королға Үндістанды бағындыру үшін географиялық экспедиция емес, әскери экспедиция жіберу қажеттігін баяндайды. Португалия королі Эммандил Үндістанды екінші рет жаулап алуға Васко да Гамма бастаған 20 соғысқа кемесін аттандырды.1502 жылы 10 ақпанда Лиссобон шыққан бұл әскери экспедиция күзге қарай Калькуттаға жетті. Португалияның география зерттеулері Васко да Гамманың осы екінші экспедициясымен аяқталды. Енді олар біржола отарлау саясатына көшті. 1504 жылы Португалия королі Эммонцил Альфоинс Албурнеркті Үндістанда губернатор етіп тағайындалды. Ол Үндістанды Португалия отарына айналдырды. Аубукерк бұдан кейін Малакка тубегін, Ява, Суматра, Целебес және бүкіл Зонд аралдарын Португалияға қаратты.енді ол Мекке және Медениді Египетті қаратпақ болды. Бірақ, ол көп ұзамай өлді.
Альбукерк өлімінен кейін Үндістанды зорлық зомбылық басталды. 1515 жылы Король Жуан ІІІ Үндістаннан алтын бұрынғыдай кіріс әкелмей жатқаны оны қатты ашуландырды. Сөйтіп губернатор қылып Васко да Гамма тағайындалды. Ол 1524 жыы 9 сәуірде қайтыс болды. Үнділер Португалдарды өз елінен қуып шығарды. Үндістанды Испания, одан кейін Франция, кейіннен Англия жаулап отарлады.
Америо Веспуччи. 1454жылы 9 наурызда дүниеге келген Флоренция қаласында натариусь семьясында. Ол сол қалада іске тұрады және Фоаренциялық қаржы бастығымен танысады. Сонымен 40 жасқа дейін бірге болады. 1492 ол кенеттен Медичи жайғастыруы бойынша бірден өзінің тұрған жерін Севильяға ауыстырды.сол жерде 1499 жылы дейін жасайды. Веспучи 1499-1500 жылы басында Португалия әскери қызметіне, қатарына жазылады. 1502 жылы Португалия кемесімен жаңа жер жағалауына жүзеді. Одан кейін 1505 жылы Испанияға қайта оралады. Кастилья әулетінде болады. Кастилья билігі Вепуччидің көрсеткен қызметі үшін оны жақсы лауазымға қояды. Негізгі Кастлья флотын басқаруды тапсырады. Ол жерде өліміне дейін сол лауазымда тұрды. (1512ж дейін). Веспуччи ешқандай экспедицияда болмаған, еш болмағанда Португалия Испания кемелерінде капитан болмаған. Әлемдік сөздіктерде Веспуччиекі негізссіз бір хатта көрсетілген, бұл хат 1503 және 1504 жылдары екен. Бірнеше шет тілдерге аударылып отырған, бірақ бұл хаттар бізге жетіп келмеген. Веспуччи өзінің күнделігінде өзі саяхатта болғанын айтады. Бірақ шын екені белгісіз. Бірінші саяхатты Веспуччи өзі хабарлап, маусым айында жүргізетін және 1497 жылы Кадисадан бастау алатынын мәлім етті. Веспуччи флоты төрт кемеден тұрды, кейінірек Канар аралына жетті. Сол жерде 8 күн тұрақтанды. 27-37 күн ішінде бұл жерді толығымен зерттеп, 4,5 мың км. Батыс оңтүстік, оңтүстік Канар аралына координаттық бағытын толығымен Гондурас бұғазы, (яғни орталық Америка) деген. Екінші ашуында Веспуччи «су үстінде үйлерді көріп» мынау Венецияға ұқсайды екен дейді.бұл жердің тұрғылықты өкілдері «бойы орташа, терісі қызыл»екен деп. Сол жердің адамдарын ұстап мемлекетке қайтады. Тағы ол көптеген аралды ашып, табиғатын баяндайды. Бұл жерде үлкен, қалың орман бар, орманда түрлі түсті құстар сайрайды, ауасы жұмсақ, ылғалды деп, адамдары өте жауыз, бұл жерде ерлердің әйелдері бәрінікі, меншік жоқ, Чернеу кемболмаса сауда ақша болмайды екен»-бірақ адам еттік жақсы көреді екен. Олар көрші қауым адамдарын немесе дұшпандарын жеп ттоырады екен. Бірақ Испандарды «олар жылы қарсы алып, олармен тауар айырбастаған екен. Жаңа сөздіктерде Веспуччи үшінші саяхатында «жаңа жерді аштым» деп, (1501-1502) жылдары Португалия экспедициясымен үш кемеде саяхатқа аттанады. Экспедиция брысында ол Бразилия жағалауын ашады.Өкінішке орай бұл туралы мәлімет сақталмаған дегенменқол жазбада кездеседі.
«Америка материгі» аталуы. XVI ғ география ғылымы дамыпенді жас ғалымдарұлы географиялық ашуларды талқыға салады. Солардың бірі Мартин Вольдземюллер жазады. Веспуччи күнделігінде (латынша аудармасында) Америкадеген ат ұшрайды деген. Бұрынғылар Европа, Азия, Африка зерттелген жерді сөйтіп айтады. Мартин енді 4 құрықтың ашылуы, неге оны Америго және атауға тыйым салу керек дейді. Бірақ Колумб сөздерін еске ала отырып, ХVІ ғ сол кезде картографтар борлған дейді. Бірақ, ол ғажап түсінбеушілік еді. Сондада картографтар мақылдаған шешімімен Голландиялық картограф Иохана Рейса жаңа жерді Америка деп атауға болады немесе «жаңа жер» дейді және поляк ғалымы «бұл жер атлантикалық океаннан ажыратылған».
