26 ?азан – ??рбан айтты? бірінші к?ні
Б?л – ?асиетті ??ранны? «К?усар» с?ресіндегі б?йры? еді. Жарат?анны? жарлы?ын с?йікті Пай?амбарымыз б?лжытпай орындап, кейінгілерге ??тты, ??м ?ибратты ??лшылы? ?ылып ?алдырды.
– Уа, Алла?ты? Елшісі, ??рбанды? деген не? – деп с?рады сахабалар.
??рбанды? шалу – сендерді? Ибра?им (а.с.) бабалары?ны? с?ннеті.
Одан бізге сауап бар ма?
?рбір тал ?ылшы?ы ?шін сауап аласы?дар.
Хазіреті Ибра?имнен (а.с.) бері жал?ас?ан ?ажылы?та орындалатын ??рбан (??ди) шалу Алла? Елшісі (с.а.с.) М?дина?а ?оныс аудар?ан со?, хижраны? екінші жылы барша м?сылман?а орта? ??лшылы? саналды. Осы кезден бастап айт намазын о?у ж?не ??рбан шалу (шамасы жеткендерге) у?жіп (міндет) болды.
Мерейлі міндетті Пай?амбарымыз (с.а.с.): «Кімде-кім м?мкіндігі келіп т?рып ??рбан шалмаса, бізді? намаз о?итын жерімізге жа?ындамасын!» – деп ескертті.
??рбан – Жарат?ан?а жа?ындау. ??рбанды? шалу – ??лшылы? ниетімен, шари?ат шартымен ж?зеге асуы ?ажет. ??рбан шалуды? к?птеген пайдасы мен хикметі бар. Ниеті – Алла? Та?аланы? ризашылы?ына б?лену ?шін айтыл?ан ??лшылы?ты орындау. Мал шал?анда ниетті? ма?ызды екенін ??ран К?рім былайша к?рсетті: «?мытпа?дар, оларды? еті де, ?аны да еш?ашан Алла??а жетпейді. О?ан жететін жал?ыз н?рсе – ж?ректері?ізге ?яла?ан та?уалы? (Алла??а деген ??рмет)» («Хаж» с?ресі, 37).
??рбанды? шалу кімдерге у?жіп? Біріншіден, м?сылман?а, екіншіден, бали?ат?а тол?ан?а, ?шіншіден, ??рбан айт уа?ытында жолаушы болмаса, т?ртіншіден, негізгі ?ажеттіліктерінен тыс нисап м?лшерінде ?аржысы (85 грамм алтын яки соны? ??нына те?) бар?а ??рбанды? шалу – у?жіп. Алайда осындай байлы?ы болмаса да жа?дайына ?арай ??рбанды? шал?ысы келетіндерге тос?ауыл жо?. Тіпті ??рбанды? шалу?а шамасы жо? м?сылман: «Раббым, м?мкіндігім бол?анда мен де ??рбанды? шалар едім», – деген шынайы ниетін білдірсе, мейірімді Раббымыз о?ан ??рбанды? шал?андай сауап береді екен.
Сондай-а? ?йелді? меншіктік байлы?ы нисап м?лшеріне с?йкессе, о?ан ??рбан шалу – у?жіп, немесе жо?арыда айт?анымыздай нисабы болмаса да, мал шалу?а ниеттенсе, ?йел де ??рбанды? шала алады.
Алла? Та?аланы? б?йры?ын орындаушыны? екі д?ниеде сауабы мен ризы?ы мол, ж?зі жар?ын болма?. Пай?амбарымыз (с.а.с.) айтады: «Адам баласы ??рбан айт к?ні (??рбан шалып) ?ан а?ызудан абзал бас?а іспен Алла? Та?ала?а жа?ында?ан емес. ?аны а?ызыл?ан мал ?иямет к?ні м?йіздері, т?я?тары ж?не ж?ндерімен келеді. А?ызыл?ан ?ан жерге тамбай жатып, Алла? Та?аланы? ??зырында ?лкен сый?а жетеді. ??рбанды?ты к??іл ризашылы?ымен шалы?дар».
??рбан шалуды? уа?ыты – ??рбан айтты? бірінші к?ні айт намазынан кейін басталып, айтты? ?шінші к?ні а?шам?а аз ?ал?ан?а дейін жал?асады.
??рбан айтта шалын?ан ??рбанды?тан ??рбан шалушы ет жей алады. ??рбан етін ?шке б?лсе, ?намды іс. Бір б?лігі – ту?ан-туыс?а, к?ршілерге бай болса да сый?а тартылады, екінші б?лігі – кедей, м??таж, па?ыр, міскін кісілерге, ?шіншісі – ?з отбасы, бала-ша?асына берілсе, н?р ?стіне н?р болма?. ??рбан етін кедей-кепшіктерге т?гел беруге де болады.
??рбанды??а шалынатын малдар: ?ой, ешкі, сиыр, т?йе. Б?ларды? еркегі де, ?р?ашысы да ??рбанды??а жарамды. ?ой мен ешкі кемінде бір жасар болуы керек. 6 айлы? мар?а бір жасар ?ойдай болса, ??рбанды??а жарамды. Ешкі міндетті т?рде жас?а тол?ан болуы ?ажет. Сиырды 2 жас?а, т?йені 5 жас?а тол?анда ??рбанды??а шалады. ??рбан малы сау, етті, дене м?шелері т?гел бол?аны д?рыс.
?ой мен ешкіні бір ?ана адам ??рбанды? ретінде шала алады. Ал ірі ?араны бір кісі жеке де, жеті кісі бірігіп те ??рбанды??а сояды.
Жа?дайы жо?, м?мкіндігі аз адамдарды? атынан ??рбан шалу – с?ннет.
??рбан шалуы у?жіп кісі кей жа?дайларымен ?олы тимесе, бас?а бір адамды байланыс ??ралдары ар?ылы ?кіл ретінде та?айындап, ??рбанды?ын шалдырады.
Д?ниеден ?ткен кісіні? атынан ол ?сиет етсе де, ?сиет етпесе де ??рбан шалу?а болады. Біра? оны? етін толы? тарат?аны абзал.
У?жіп болсын, н?піл болсын ??рбанды??а шалын?ан малды? етін, терісін, сира?-басын ж?не с?тін сату – м?кру?. Кедейлерді? сада?асына орта?тасуды к?рсетеді б?л. ??рбан?а шалын?ан малды? еш?андай б?лшегінен ?асапты? а?ысы ретінде т?леуге болмайды.
Осы жерде айта кететін ж?йттар баршылы?, елімізде, ??дай?а ш?кір, жыл ?ткен сайын ??рбан айт т?п-т?уір мерекеленіп келеді. Алайда ??рбан айт к?ндерінде кейбір келе?сіздіктерді? де кездесетінін естіп те, к?ріп те ж?рміз. Мысалы, кейбір тиісті орындарда ??рбанды? еттеріні? тиесілі адамдар?а жетпейтіні, ?лдебіреулерді? оны бауырына басып ?алатыны рас.
?ыс?асы, ??лшылы? ниетіндегі адал ас?а пайдак?немдер абайлап ?араса, кісі а?ысын естен шы?армаса дейміз. Керісінше – ??рбанды??а шалынатын малды? Алла?ты? берген те?дессіз несібесі екенін к?пшілікке жеткізуге асы?айы?!
«Кімде-кім Алла?ты? нышандарын (белгілерін) ?лы?та?ан болса, к?діксіз б?л ж?ректегі та?уалы?тан», – деп келетін аятты («Хаж» с?ресі, 32) ?рдайым амалымыз?а басшылы? етейік.
Енді дініміздегі е? басты екі мейрамны? бірі – ??рбан айт?а то?талайы?. Айт – араб тілінде «мейрам» деген ма?ынаны білдіреді. Айт намазын о?уды? у?жіптігі ??ранда да, с?ннетте де айтылды.
Алла? Елшісінен (с.а.с.) ?лгі боп ?ал?ан екі айт намазына б?гінде ?лем м?сылмандары жаппай ?атысады. Оны? ішінде, с?з жо?, ?аза?станды? м?сылмандар да бар. Шомылып (??сыл), ?деміленіп, таза, ?сем киініп, хош иістеніп, к?тері?кі к??іл к?ймен айт намазына бару – жа?сы амал.
Алла? Елшісі (с.а.с.): «Бізді? б?л к?нгі жасайтын ал?аш?ы ісіміз – намаз о?у, содан со? ??рбанды? шалу. Кім осылай істесе, с?ннетімізге ергені. Ал кімде-кім б?дан б?рын ??рбанын шалса, оны? отбасына берілген еттен айырмашылы?ы жо?» – деп, намаздан б?рын шалын?ан малды? ??рбанды??а есептелмейтінін ескертті.
Хадистерде ??рбан айтты? ал?аш?ы к?ніні? ?адір-?асиетін: «Алла? ?шін к?ндерді? ішіндегі е? ?лы?ы – ??рбан айтты? бірінші ж?не екінші к?ні», – деп к?рсетеді.
Айт намазынан со? ??рбан шалып, мейраммен ??тты?тасып, ?азан к?теріп, сый-сияпат жасасып, ата-ана?а, туыс-ту?ан?а, дос-жаран?а, к?рші-?ола??а зиярат ?ылысады. Ш?кір етіп, т?убеге келіп, ренжіскендер татуласады, кетіскендер табысады.
Сонымен, хош. Біз сіздерге бір апта б?рын ??рбан айт ж?не ??рбан шалу ж?нінде ?ыс?аша м?лімет беруге тырысты?.
Арафа к?нгі тілектер, Айт к?нгі ??рбанды?тар ?абыл болсын!
??рбан айт ??тты болсын!
