АЛТЫНОРДА
Новости Казахстана

С?кен АЛДАШБАЕВ. Жеті атасын білмеген жетесіз

?аза?та «жеті атасын білмеген жетесіз» деп тегін білмегенді тексіздікке жат?ызып, баласына ?аршадайынан руын, жеті атасын жаттатады. Аталары жеті атадан аспайынша некелестірмей, б?л ?а?иданы б?з?андар елден аластатылып, тіпті теріс бата беріліп жатады. Б?л ?аза? хал?ыны? ?зге ?лттардан ?згелігі, х?м даралы?ы. Дегенмен тарихта ?ашы?тарды? осы ?а?иданы б?зып ?ойып бас ?ос?андары да, ба?ытсыз бол?андары да бар. Б?л ?ателікті ?згелер ?айталамысын деп м?ндайда беттеріне к?йе жа?ып, есекке теріс мінгізіп жер аудырып жіберіп «?аралары? батсын, сендерден ж?ні д?рыс ?рпа?та тумайды» деп ?ар?а?ан. М?ндай жайттарды бізді? ?дебиетіміз к?п жырлайды. Ал, енді, не ?шін д?рыс ?рпа? тумайды деп болжа?анын шы?ыс ?алымдары к?п жылды? зерттеулерден кейін ?ана ?анны? жеті атадан со? толы?тай ?згеретіндігіне к?здерін жеткізді. С?йтіп жеті ата?а жетпей некелескендерден т?рлі аурулар?а бейім, кем-тар балаларды? д?ниеге келетінін аны?та?ан. Міне, осыны бізді? ата-бабамыз ертеден ажырат?ан деп ма?танамыз. Біра?, оны? т?п негізі сонау Адам атада жат?ана назар аудара ?оймаймыз. ??гімені сол уа?ыттан бастайтын болса? к?нек?з а?са?алдарды? атуынша 950 жылдай ?мір с?рген Адам ата (?.с)-нан ?уелі ?абыл ж?не оны? сы?ары ?ызын к?рі. Одан со? ?ауа ана Абыл ж?не ?ыз бала сы?арын д?ниеге ?келеді. С?йтіп Алла ?мірі бойынша ?рпа? жаю ?шін бали?атты? жас?а тол?ан со? Абыл сы?ары ?ызын ?абыл?а, ал ?абыл сы?ары ?ызын Абыл?а ?осу?а б?йры? береді.

Осылайша ?абыл мен Абылдан кейін де туыл?ан егіздерді? сы?арын ауыстырып, бір біріне ?осады. Осылайша ?рпа? тарай береді.  Арада бірнеше жыл ?ткеннен кейін Адам ата д?ниеден ?теріні? алдында барлы? ?рпа?тарын жинап алыпты. С?йтіп ?з кіндігінен бол?ан бір баласыны? жетінші баласы мен та?ы бір баласыны? жетінші баласын, я?ни, жеті атадан ас?ан ?рпа?ын бір-біріне ?осыпты-мыс. (аны?ын Алла ?ана біледі) Міне сол кезден бастап жеті атадан кейін ?осылу ?а?идасы пайда болады деседі.

Дінімізді берік ?стан?ан бабаларымыз сол із бойынша жеті атадан кейін ?ана ?ыз алысу?а р??сат етуді тас берік ?станып келеді дейді к?нек?здер. Біра? б?л на?ыз ?аза??а ?ана т?н деу ?ателік болар. М?ны? бас?а жолдарын ?станатын м?сылман елдері жеткілікті. Алайда бір анадан с?т ембесе болды дейтін ?збектер сия?ты халы?тар да жо? емес. Оларды? ?здері б?гінде ол ?а?идаларыны? ?лкен ?асірет екенін мойындап ж?р. Кезінде ?аза? даласына дін таратып келген ?ожалар мен билеуші т?релер ?ызымды ?ара?а бермеймін ж?не ?арадан ?ыз алмаймын деп т?йінген. Заман ?те келе ?з ?андастарынан ту?ан балаларды? кемдеу, нау?ас болып туылатынды?ын, ал ?араны? ?ызынан ту?ан балаларыны? с?лу, а?ылды болып туылатынды?ын а??арып, б?л райларынан ?айт?ан. (Алайда б?гінде т?ре, ?ожамен ?ыз алысу еркіндігі бол?анмен оларды? ?лі іштей б?лінетіні жасырын емес). Мінекей ?аза?та ?ызды «алыстан ал» не болмаса жеті атадан ас?ан со? ал дегеніні? т?ркіні осында жатуы м?мкін. М?селен екі ?лт ?кілінен ?осыл?ан жан?я балаларыны? сымбатты болатыны айдан аны? емес пе? Ал руы б?лек болса да  ?те жа?ын жиен, на?ашылар?а ?ол?а салма?анды ж?н сана?ан. Ендеше с?з со?ында жеті ата ж?нінде м?лімет бере кетсек: 1. Бала. 2. ?ке. 3. Ата. 4. ?лкен ата.

5. Баба. 6. Т?п ата. 7. Тек ата. Сондай-а?, адамдар атасынан т?мен ?арай ата?анда былайша ататек жал?аса-ды: ата, ?ке, бала, немере, ш?бере, ш?пшек, немене. М?нан со? туысты? атаулар ?рі ?арай: ж?режат, туажат, ж?ра?ат, жат ж?ра?ат, жегжат, жама?айын, а?айын болып кете береді. Жеті аталы? ?станым ?рбір ?аза?ты?, б?кіл халы?ты? бабалар рухы алдында іштей жауапкершілік сезімін оятатын к?шке ие екенін ?мытпай, жеті атаны с?биі?ізге ?йретіп ж?руі?ізді ?мытпа?ыз. М?ны мектептегі т?рбие са?аттарына енгізсе арты? болмас еді.

«Namys.kz»