[:kz]
Түркия президенті Режеп Тайып Ердоған мен Қытай төрағасы Си Цзиньпиннің ұстанымы Қазақстанда Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымы (ҰҚШҰ) әскерлерінің болуына қатысты жағдайға әсер етті — олар Ресей президенті Владимир Путиннен «бейбітшілікті қолдаушыларды» елден шығаруды талап етті.
18 қаңтарда Украина 24 арнасының эфирінде «Гордон» басылымының негізін қалаушы Дмитрий Гордон осындай пікір білдірді. Гордон Қазақстанда болып жатқан оқиғаларды қадағалап отырғанын атап өтті.
«Мен украиндық сценарийдің қайталанғанын қаламадым, тек бір ғана сценарий болды: Ресей қайықты тербетіп, ақыры Қазақстанның солтүстік облыстарындағы «орыс ағайындарға» көмекке келіп, Қазақстанның солтүстік облыстары Донбассқа айналар еді. Бұл сценарий болды. Ол толығымен тірі болды және бәрі оған сәйкес болды. Ал ҰҚШҰ әскерлері Қазақстанға кірді. Содан кейін қандай да бір себептермен ешкім айтпайтын таңғажайып оқиға болды. Неліктен орыс әскерлері сонша жылдам кірді (АҚШ Мемлекеттік хатшысы Энтони Блинкен орыстар тез кіреді, бірақ баяу шығады деп айтты), неге олар тез кетті? Жылдам, тез, чух-чух — және жоқ. Ал жауап қарапайым. Қазақстан ең бай мемлекет. Пайдалы қазбалар, табиғи ресурстар көп», — деді украиналық журналист.
Қазақстанмен шектесетін Қытайдың бұл елде өз бизнес мүдделері бар, деді Гордон. «Қытайдың Қазақстанға деген қызығушылығы өте күшті. Сонымен қатар, АҚШ, Ұлыбритания, әсіресе Түркияның позициялары ол жақта өте күшті. Себебі қазақтар мен түріктер – түрік, түркі халықтары.
Ендеше, бүгінде Батыс елдерінің ерік-жігері әлсіреген басшыларымен қатар, Қытай мен Түркияның өте жігерлі басшылары – Си Цзиньпин мен Ердоғанның Путинге өз тілінде: «Одан кет» деп айтқанына шүкір. Ал ол сүйкімді кішкентай бала сияқты орнынан тұрып кетті.
Өйткені Путин өзі әлсіздерге сөйлейтін биліктің тілін жақсы түсінеді. Және бұл сценарийде ол әлсіз. Өйткені Қытай бар жерде, Түркия бар жерде Ресейдің шаруасы жоқ. Олар оған: «Бұл жерден тезірек кет», — деді.
Ол орнынан тұрып кетті. Осымен ҰҚШҰ миссиясы аяқталды, Қазақстанда ресейлік әскерлер жоқ. Қытай мен Түркияның батылдық танытуы осыны білдіреді, ал Украинаға қатысты батыс елдерінің тайсалмауы осыны білдіреді», — деп атап өтті журналист.
Ол Қазақстанға жиі келетінін, қазақтарды жақсы көретінін айтты. Гордон елдің тұңғыш президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың бейне үндеуіне де түсініктеме берді. Журналистің айтуынша, Назарбаевтың елді ұзақ жылдар басқарғаны Қазақстанның бақытына ие болды – «себебі ол Қазақстанды сақтап қала алды».
«Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев – элита деп айтуға болатын тұлға. Өйткені КСРО-ның тұңғыш президенті Михаил Сергеевич Горбачев маған сонау 1991 жылы Назарбаевқа Кеңес Одағы Министрлер Кеңесінің төрағасы қызметін ұсынғанын айтқан болатын.
Назарбаев орасан зор экономикалық, партиялық және кеңестік мектептен өткен ең дайын саясаткер. Украинаны да жақсы біледі, осында оқыған. Ол Украинаның екінші президенті Леонид Данилович Кучмамен жақсы қарым-қатынаста болған және әлі де байланысты деп ойлаймын.
Ал Леонид Данилович оны өте жылы еске алады. Және, әрине, Назарбаев посткеңестік кеңістіктің бір тірегі, өмірге, әлемге және геосаясатқа кең ауқымды көзқараспен қарайтын тұлға», — деді Гордон.
Керімсал Жұбатқанов.
[:]
