[:kz]
Қазақтың салт-дәстүрі мен қолөнеріне қызығатын шетелдіктер көп. Сондай қызығушылардың бірі өткен аптада Шымкентке Жапониядан келді. Есімі – Чиеко Хирота (суретте). Ол құр қызығып қана қоймай, біздің салт-дәстүріміз бен қолөнерімізді зерттеп жүр екен. Қазақ тілінде таза сөйлейді. Чиеконың жұмысы тығыз, уақыты тар болғандықтан біз онымен кездесе алмадық, алайда әлеуметтік желінің көмегімен тілдесудің сәті түскен еді.
«Мен Жапонияның Канағава қаласында туып-өскенмін, – дейді Чиеко. – Ата-анамның жалғыз перзентімін. Жасым жиырма тоғызда. Ата-анам әлі сол жақта тұрады. Өзім ғылым қуып Токио мен Моңғолияның ортасында жүрмін. Алдымен Токио университетінде, одан кейін Моңғолияның ұлттық университетінде оқыдым. Қазір өз елімдегі Чиба университетінде докторантурада оқып жүрмін. Мен Моңғолия қазақтарының қолөнерін алты жыл зерттедім. Қазақ тілін де сонда жүргенде үйрендім. Баян-Өлгийде екі жыл тұрдым. Енді Қазақстанның оңтүстігіндегі қолөнерді зерттеуге келген жайым бар. Арысқа барғанда қазақ кісінің үйінде болып, көрпе тігуді үйрендім. Өз қолыммен көрпе тіктім. Жалпы, осында жүріп, төсек-орын қалай тігілетінін, қоржынның қалай жасалатынын біліп алдым. Ал Шымкентте болғанымда бір қолөнер шеберінен кілем мен алашаны қалай тоқитынын, ондағы ою-өрнектің мән-мағынасын сұрап білдім. Байқауымша, қазір Қазақстанда кілем, алаша тоқитын, сырмақ сырып, тұскиіз тігетін, текемет басатын қолөнер шеберлері аз секілді. Бірақ кейбір шеберлердің жасаған заттарын көріп, оны әлі де зерттеуім керек деп ойладым».
Чиеко Қазақстанда бір ай жүреді екен. Бүгінге дейін Алматы, Шымкент, Арыс қалаларын аралаған. Айдың аяғында Астанаға кетеді. Ол бізге Арысқа барғанда тойда болғанын айтты. Алған әсерімен бөлісуін сұрағанымызда «Құдалық тойға бардым, әдемі тойладық», – деп жауап берді. Содан кейін біз Чиекодан Жапонияда тойды қалай айтатынын және қалай тойлайтынын сұрадық. «Ооо! Бізде тойды түрліше, «Мацури» немесе «Шики» деп айтады. Ал үйлену тойын «Кеккон шики» деп айтамыз. Тойды біреулер жапонның салт-дәстүрімен, енді біреулері европалық, ал кейбіреулері америкалық үлгіде өткізіп жатады. Әркімнің өз талғамы мен таңдауына қарай ғой енді. Дегенмен салт-дәстүрді ұстанатындар жетерлік».
Чиекодан жапондар қанша жасында үйленеді деп сұрағанымызда ол әртүрлі екенін айтты. Біреулер жиырма жасында некеге тұрса, енді біреулері қырыққа келгенде шаңырақ көтереді екен. Ал балалары алты жасында мектепке барып, он екі жыл оқиды. Әрі қарай оқимын десе университетке түсуіне болады екен.
Жалпы, Чиекомен аз-кем хат алмасқанымызда білгеніміз осы болды. «Қазақша сөйлеуді Моңғолиядағы қазақтардың арасында жүріп, тыңдап үйрендім. Ал жазуым нашар шығып жатыр», – деп ағынан жарылған Чиеконың қазақшасы тәп-тәуір. Ең бастысы, ол ойын дұрыс жеткізе алды.
Ал біздің орыстілді қандастарымыз қазақ тілінде сөйлеуді қашан үйренер екен?
Г. НҰРЖАН
zamana.kz
[:]
