Редакциядан: Порталды? электронды? ж?шігіне т?мендегі хат келіп т?сті. О?ып шы?ты?. Хатты? ?н-бойынан ?ділдік іздеген, шарасы таусыл?ан адамны? жанай?айын бай?ады?. Порталды? негізгі ?станымдарыны? бірі – ?аза?ты? ары мен намысы тапталып жат?ан кез келген жа?дай?а ?н ?ату бол?анды?тан, біз б?л хатты жариялауды ж?н деп тапты?.
А?-?арасын Шы?ыс ?аза?стан облысын бас?арып отыр?ан адал азаматтар айырып, ?ділдікті орнатар деген ойдаймыз. Ал, ?аза?тан ?згесі ой?астап ж?руге ?йренген ?скемен басшылы?ын б?л шаруа?а бейжай ?арамай, хат авторыны? пікірін де ескеруге ша?ырамыз!
«?скеменім, ?ашан сенен ?аза?ы от к?ремін?..»
?лем елдеріні? ?азіргі жа?андану заманыны? ?зінде е? алдымен отанс?йгіштікке ша?ыратын, ?лтты? ??ндылы?тарды насихаттайтын д?ниелер жасау?а ?мтылыс жасап жат?аны тап бізді? ?скемен ?аласы ?шін ?лгі емес сия?ты.
Ана тіліміздегі жал?ыз ?алалы? газет «?скемен» 2009 жылы Ислам ?бішев ?ала ?кімі болып т?р?анда ал?аш ?аза? тілінде шы?ып, ішінде орыс тілінде бірнеше бет ?ана бол?ан. ?алалы? ?кімдікке ?арасты газетте ?аулы-?арарлар, м?слихат шешімдері т.с.с. ресми материалдар жарияланатынды?тан, к?бінесе бюджеттік мекемелер мен мемлекеттік ?ызметкерлер жазылады.
«?скемен» газетіні? шы?а баста?анына 1 жыл тол?анда, газет екіге б?лініп, орыс тілінде «Усть-Каменогорск» шы?а баста?ан. Орыс газеті редакторыны? міндетін директор Н.А. Шимолина ?оса ат?арып келеді. «Ай?ын литер» газетінде, «Ук.кз» сайтында тілші болып істейтін ол б?л жердегі ?ызметіне б?рын ж?рдім-бардым ?арап келген.
?ткен жыл?ы маусым айыны? со?ында «?скемен» газетіні? редакторы ?ала ?кімімен ?ткізілген тікелей желіде т?скен сауалдар?а б?лім басшыларыны? ?айтар?ан жауаптарын ?аза?ша?а аударып беруді ?тінді. А?шасына келісіп, 64 бет м?тінді ?йден аударып ?кеп берген болатынмын.
Сол к?ні ?алалы? ішкі саясат б?ліміні? басты?ы Б.Бакинова мені кабинетіне ша?ырып алып, «Міне, кезінде «Алтай алашы» деп ашпа? бол?ан газетіміз жабылу?а айналып барады. Адам т?ра?тамайтын болды. Газетте істеген т?жірибе? бар ?ой, ?алып к?мектес» деген со? 1 ?ырк?йекке дейін істейтін болып, келіскенмін.
Сенбі, жексенбі к?ндері де іс-шаралар?а барып, о?ан а?ы да, ?осымша демалыс та с?рамай, газетті? сапасын жа?сарту ?шін, к?бірек материалдар жазу?а тырыстым.
О?ан ?оса жергілікті материалдармен «?ылмыс пен жаза», жерлес а?ын-жазушылар шы?армашылы?ымен «?дебиет» беттерін ж?ргізіп отырдым. Газет шы?атын к?ні т?сте келіп, к?бінесе т?нге таман газетті бізге тастап, кетіп ?алатын редактор мені корректор етіп, бар ж?мысты артып ?ой?ысы келді. Директорды да к?п к?рмегендіктен, онымен арамызда алды??ы 4 айда еш реніш болма?ан. Біра?, ?аза? редакторына ?атысты жазыл?ан 3 актіге де ?ол ?оюдан бас тарт?анмын.
?азан айыны? 3-нен бастап, ?алалы? ішкі саясат б?лімі редактор болатын адам іздестіріп, таба алмады. Б?рын істегендерді ?айта ал?ысы келмеді. 7 ?арашадан бастап, редактор міндетін ат?арушы етіп мені? атыма сыртымнан б?йры? жазды. Жарайды, к?сіби тілші емеспін, адамы табыл?анша, та?дыры ма?ан ?арап ?ал?ан газетті шы?ара т?райын деген ойда ?ана бол?анмын. Айлы? алатын кез та?а?анда барып, ?ткен к?н ретін ?ойып, ішкі саясат б?лімі басты?ыны? атына ?тініш жаз?анмын.
Со??ы редактор ж?мыстан кеткен кезде ?аза? редакциясында бірде-бір жо?ары білімді маман, бірде-бір диктофон ?алма?ан болатын. ??жат атаулыдан 3 жыл бойы бітпеген 1 ?ара журнал ?ана. Оны? ішінде с?уір айында жазыл?ан «?скемен» газетіні? жабылуы туралы ма?ала жазу» деген тапсырма т?р.
3 студент-тілші, ?шеуі де к?ндізгі б?лімні? 2-3 курсында, екеуі жарты ставкамен 13,5 мы?, біреуі 27 мы? те?ге айлы? алады. Версталщик сырттай б?лімні? 2 курс, корректор магистратураны? к?ндізгі б?ліміні? 1 курсында о?иды. ?аза? редакциясы ел аузында бая?ыдан «детсад» атанып ж?рген. Директор бас к?терер адамды к?рсе, жеке басына тиісіп, ж?мыс істетпеуге машы?тан?аны сондай, м?нда ыл?и студенттер ?ана іріктеліп ?ал?ан.
Ж?мысына жауапкершілікпен ?арап, к?нде (!) ж?мыс істейтін адам м?ны? ?олайына жа?пайды. Ж?мыс?а келе салып, «А вы еще здесь?» дейді де, к?ні бойы ?са?-т?йекпен мазасын алып, ж?йкесін ж??артып бітіреді.
Кезінде ?аза? редакциясына ?аншама талантты, талапты тілшілер айлы?ты? аз екенін біле т?ра, ана тіліндегі газет ?шін келгенмен, шы?армашылы? т?р ?ой, жай ж?мыс?а жа?дай жасалмайтынын к?рген со?, ж?мыстан кетіп отыр?ан. «Ар?ада аяз ?ыспаса, ар?ар ауып несі бар?» Олар істеген кезде газет д?п осындай иесіз ?алма?ан, ж?мыс істейтін бас?а адамдар болса, ?аза? тіліні? ?адірін ?ашыр?ан жерден мен де кетіп ?алар едім ?ой.
Бір ?ана за?ды т?л?аны? атына тіркелген екі газетті? жа?дайы екі т?рлі екенін ?алалы? билік к?рмей отыр?ан жо?, ?аза? тілді газетті? сырт?ы бетіне дейін ?ате ?ріп, мазм?ны нашарлап, о?ырманын жо?алтып жат?анын біліп отырса да, газет ?йтеуір шы?ып жатса бол?анымен 3 жыл бойы ?арама?ан. Жабылып ?алып, ж?рт шуламаса, облыс ?кіміні? ??ла?ына жетпесе болды. ?аза? тілді газетке тиесілі, осынша уа?ыт ?немделген ?аражатты ?з ?алталарына баспа?ан болар, біра? ?андай ма?сат?а ж?мсап жат?андары та?ы белгісіз.
Тегі, «ауылбай ?йел» газет шы?ара алады деп к?тпесе керек, ал?аш?ы н?мір шы?ысымен-а?, директор мені жа?а к?ргендей ш?йліге кетті. Б?рын т?гел ?тетін 2,5 мы? газетті? те? жартысын ?тпеді деп редакция?а ?кеп тастады. Себебін с?ра?анымда, «?аза?тар газет о?ымайды, ?араша айына дейін ?ана жазыл?ан» деп жауап берді.
Одан кейін сырт?ы беті, одан мазм?ны нашар деп орыс редакциясыны? ?ызметкерлері (!) мен ?аза? редакциясында?ы 2 тілші-студентке ?ол ?ой?ызып, жиналыс ашпа? болып, ?ала ?кіміні? орынбасары А. Н?р?азиев пен ішкі саясат б?лімі басты?ы Б.Бакинованы? атына 2 рет ша?ым жазды.
Орыс редакциясымен бір б?лмедеміз, пошта, телефон орта? бол?анды?тан, а?параттарды бізден жасырып ?алып отырды. Тек ?алалы? ?кімдікті? ?ана іс шарасына барып, ?згесі туралы хабарсыз ?алды?.
К?ндіз маза бермеген со?, ж?мысты ?йде т?нде істеген кездерім болды. 2 ай бойы газетке хабарландыру берсек те, тілші табылмады. ?алада ?аза? тілді журналист аз, бос ж?рген ешкім жо?, ?рі м?нда?ы жа?дайдан б?рі хабардар. «?аза? тілі ?шін келі?дер» деп намыстарын жанысам да, «Апта сайын 2-3 ма?ала жазып берсе? болды» деп жалынсам да, ешкім келмеді.
Ішкі саясат б?ліміні? басты?ы ?немі «жа?а жылдан кейін жа?дай жа?сарады» деп сендірумен болды. 3 ?а?тар к?ні ?ала ?кіміні? орынбасары А.Н?р?азиев ша?ырып алып, мені бірінші рет к?ріп т?рса да, бір ауыз с?зге келместен директорды «ренжітетінім» ?шін ж?мыстан ?уды.
?ала ?кіміні? ?абылдауына жазылдым, ол ша?ырмады. Облыс ?кіміні? ?абылдауына бару ?шін к?зге к?рінбейтін сансыз кедергілерге тап болып, кіре алмадым.
Облысты? ішкі саясат б?лімі ?сын?ан ж?мыс орнына барсам, «журналист емессі?» деп ж?мыс?а алмады. Сонда екі ай бойы журналист емес адам?а билікті? газетін жал?ыз шы?артып ?ойып, б?рі ?айда ?арап отыр?ан? У?де берген адам орнында болма?ан со?, облыс ?кіміні? бірінші орынбасарына кірдім.
Ол да мені бірінші рет к?ріп т?рса да, «б?рын ?айда істеді?, ол жерлерден неге шы?ты?, енді бар?ан жері?де сыйыспай жатса? не істемексі?» деп ?зіме д?рсе ?оя берді. Т?сінікті, директор мен ?алалы? билік бірігіп, мен туралы «пікір» ?алыптастырып, ?кім орынбасары А.Н?р?азиевті? кабинетінде бастал?ан дау облысты? к?лемдегі «дауыл?а» айналып ?лгерген.
10-12 адам жабылып шы?аратын орыс тілді газетті ?аза? тілдіден арты? етіп к?рсету ?шін жаса?ан ?са?-т?йек ?асты?тарын тізіп айтып жатуды? ?зі ?ят. Ас?ар ?исаевич ?аза??а ?ырын ?арап ?олдап отыр?ан со?, Шимолина ши шы?аруын ?ойма?ан. ?аза? тілді газетті? тоз?анын елге білдіргенше, бір адамды жабылып ?удала?ан билік атаулыны? б?ріне тиімді болып отыр.
Енді міне, жалдамалы п?терімізді? жал?ыз терезесінен аны? к?рініп т?ратын Ботбай тауында?ы «?аза?стан» деген жазу?а, биіктегі к?к туды? желбірегеніне ?арап, т?сек тартып ауырып жат?аныма бірнеше к?н болды. Мені бюджеттік мекемелер ж?мыс?а алмай жатса, аренда?а берілетін п?тер кезегінен де шы?ып ?аламын.
П?тера?ы мен о?у а?ысына жылына 700 мы? те?ге табуым керек. ?здері айлап ?у?ан ж?мыстан «1 ай отработкасыз-а? кете бер» деп 10 к?н б?рын ?уана-?уана ?ол ?ойып берген. Б?йры?та бойынша 7 к?н ?тсе де, ?лі е?бек кітапшама жазу жазбай, а?шалай есеп айырыспай отыр.
Облыс ?кімінен т?менгі билік т?гел соларды? с?зін с?йлеп отыр?анда, сыртымнан статьямен шы?арып, мен к?рмеген ??жаттар пайда болып жатса да, та? ?алмайтын д?режеге жеттім. Не істеп жат?андарын кім білсін? Мейлі, «итті? иесі болса, б?ріні? т??ірісі бар» деген…
Ешкім де к?шеге шы?ып, ай?айла?алы жат?ан жо?, ?ркім алдына келген істі арларына ?арай абыроймен орында?ысы келеді. Тек ж?рген адамды «тентек» атандыратын билікті? ??ры?ы ?зын, біра?…
?лия Садыбаева, ?скемен ?аласы
http://ult.kz/kz/article/view?id=1022
