Солтүстік Қазақстаннан келген «жартылай білімді — сиқыршы». Мен найзағай ойнағым келді, бірақ мен ешкі жасап алдым

Сделать хотел грозу,
А получил козу,
Розовою козу
С желтою полосой.
Вместо хвоста нога,
А на ноге рога.
я не хотел бы вновь
Встретиться с той козой.

Алла Пугачева «Волшебник — недоучка»

Құмар Ақсақалов Солтүстік Қазақстан облысының әкімі болып 5 жылдан бері қызмет етіп келеді. Оның бұл қызметтегі мансабы 2017 жылы басталды. Содан бері Ақсақаловтың есімі түрлі келеңсіздіктерге ұшырады. Бұл – «Жас Өркен» көпқабатты тұрғын үй ауданы, Петропавлдағы жаңа нысандардың құрылысындағы жемқорлық жайлаған ТКБК-қа қатысты сенсациялық оқиға.

Оның ішінде ТЭЦ — 2-нің күйреуі де бар. Миллиондаған теңгеге қиыршық тас төселген жолдар. Өліп жатқан ауылдар мен қираған зауыттар. Дегенмен Құмар Ырғыбайұлы күні бүгінге дейін өз орнында қалды. деген сұрақ туындайды. Бұл мырзаның құпиясы неде?

Оның сиқыры неде? Сонау Назарбаев басқарған жылдары Ақсақалов Солтүстік Қазақстанды түрлендіруге уәде берген. Оны туристер үшін жұмаққа айналдырыңыз. Құмар Ырғыбайұлының қалауы утопия болып қала берді.

Облыс Қазақстандағы жемқорлық ең көп таралған аймақтардың бірі болып саналады. Еліміздің солтүстігі қаңырап бос жатқан ауылдардың, көне инфрақұрылымның, ескі автобустардың мекені.

Солтүстік Қазақстанда жалақы тек қағаз жүзінде ғана өсуде. Көптеген солтүстіктіктер Петропавл қаласының өзінде жалақының жүз мың теңгеден аспайтынын мойындайды. Ал кейбір ауылдарда азаматтар айына 37 000 теңге алады.

Халық жалақы, жұмыссыздық қана емес, «Еңбек» көшіру бағдарламасына да наразы. Ақсақалов басқарған жылдары оңтүстіктің жүздеген тұрғыны инфрақұрылымның нашарлығына, үйлердің салқындығына, жұмыс тапшылығына шағымданды. Қоныс аударушылардың бір бөлігі солтүстіктен кетуге мәжбүр болды. Биліктің оңтүстіктен солтүстікке барынша көп азаматтарды көшіру әрекеті оң нәтиже бермеді.

Күнделікті қиындықтарды бастан кешіру үшін жылы аймақты суыққа тастағысы келетіндер аз. «Белое» ауылында мигранттар бір тиынға жұмыс істеуге мәжбүр. Біреу сиыр бақты, біреу үй салуға көмектеседі. Тұрақты жұмыс орындары жоқ. Бұрынғы оңтүстіктегілер биліктің менсінбегеніне шағымданады.

Осыдан бір-екі ай бұрын «Хабар» арнасы Ново-Каменка ауылынан бір оқиғаны жариялаған болатын. Ново-Каменка тұрғындары табиғи ресурстардың тапшылығынан зардап шегуде. Оларға жайылым жетпейді. Мал жағатын жер жоқ. Жайылымдағы сиырлар аш келеді. Сулы шалғындарда да шөп жетпейді. Мал шаруашылығы — бұл суда қалудың жалғыз жолы.

Ауыл тұрғындары жер телімдерін мемлекет меншігіне қайтаруды талап етуде. Ауыл тұрғындарының көпшілігі су мәселесін шеше алмайды. Жыл сайын су мәселесін шешуге бюджеттен миллиардтаған теңге бөлінеді. Ауыл тұрғындары үйлеріне су тартуды өз қаражатына жүргіземіз деп шағымданады. Көптеген адамдар несие алады.

Құмар Ақсақаловты көшіру бағдарламасының сәтсіз аяқталуы мен қырылған ауылдар үшін ғана емес, сынға алады. Әйгілі Обуховский тау-кен байыту комбинатының қызметкерлері әкімді рейдерлерге көмектесті деп айыптады. 2021 жылдың 20 мамырында exclusive.kz порталында «Тиолайн» ЖШС еңбек ұжымының үндеуі пайда болды.

Бұл хат Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің басшысы Ерлан Қошановқа жазылған. Обухов тау-кен байыту комбинатының қызметкерлері Құмар Асқақаловты аймақтағы сұр рейдтерді қолдап, отандық зауытты жоюға тырысты деп айыптады. ТКБК қызметкерлері өз хаттарында Солтүстік Қазақстан облысы әкімінің «Тиолайн» ЖШС қызметіне зиянын тигізіп отырғанын баса айтады.

Құмар Ырғыбайұлының тапсырмасымен құқық қорғау органдары зауытта үнемі тексеріс жүргізіп отырды. Солтүстік Қазақстан облысының әкімдігі бөтеннің мүлкін сүйетін ресейліктермен бірге өсті. Әкімдіктегі рейдерлер мен олардың ресейлік серіктестерінің ортақ мақсаты – компанияның мүлкін иемденіп, Қытай жағына беру. 2021 жылдың 10 маусымында «Тиолайн» компаниясының 150 қызметкері облыс әкімімен жеке кездесуге Петропавл қаласына аттанды.

ТКБК қызметкерлерімен кездесуде әкім жауапкершіліктен құтылуға тырысты. Ұзақ талқылаулардан басқа, команда өкілдері ештеңе естімеді. Ақсақалов жебелерді Индустрия және даму министрлігіне бұрды. Айтыңызшы, «Тиолайн» ЖШС лицензиясынан айыру мәселесі министрліктің құзырында. ТКБК командасы әкімдіктің лицензиядан айыру әрекетіне қатысқанын растайтын құжаттарды әкімге ұсынғанда Құмар Ырғыбайұлы жауап ретінде күліп жіберді.

Ақсақалов мырзаның ішкі ұйымшылдығы мен жауапкершілігі туралы осыны ғана айтуға болады. Осы жылдың наурыз айында Petropavlovsk.news сайтында Құмар Ырғыбайұлының еңбек жолындағы кемшіліктері туралы көлемді мақала жарияланған болатын. Басылым Ақсақаловтың Петропавлдан «кәмпит» жасауға уәде бергенін жазады. Жаңа тұрғын үйлер, спорт кешендері, оқушылар сарайы, көп жылдық құрылыс театры салынды.

Дегенмен, қаланың сапалық өзгерістері туралы айтудың қажеті жоқ. Жаңа ғимараттардағы лифттер үзіліспен жұмыс істейді. Теннис орталығының беті жарылған. Пол 3 жылдан кейін суға батып кетті. Ал «Жас өркен» көпқабатты кешенінің салыну тарихы көптеген келеңсіздіктерге ұласты.

Петропавловск. ньюс порталы Солтүстік Қазақстандағы жолдардың сапасы бөлек мәселе екенін баса айтады. Жаңа жолдардың көпшілігі пайдалануға берілгеннен кейін 2 жылдан кейін жарамсыз болып қалады. 2020 жылы құрылысы аяқталмайтын жол туралы журналист Асхат Ниязов айтты. Мердігерлер мемлекеттен 700 млн. теңге алды.

Оларға жаңа жолға қиыршық тас себу ғана жеткілікті болды. Солтүстіктің тұрғындары жолды асфальттауды сұрап, бірнеше рет Бас прокуратура мен әкімдікке жүгінген. Алайда билік олардың өтініштерін елемеді. Бұл жолды халық «алтын жол» деп атап еткен. Құмар Ырғыбайұлы Петропавл қаласындағы зауыттарды қалпына келтіруге уәде берді.

Бірақ оның билік еткен жылдары өнеркәсіптік алпауыт ПТЗМ өндірістік комаға түсті. Тағы бір ірі ЗИКСТО зауытының жағдайы жақсы емес. Кәсіпорындар ашылады, бірақ дамымайды. Ал мұнда жазатын ештеңе жоқ.

Көріп отырғанымыздай, Құмар Ырғыбайұлының қолынан келмейтіні үшін барлық жерде сәтсіздіктер мен апаттар болып жатыр екен. Бір қызығы, Ақсақалов мырза осыншама рекордпен Солтүстік Қазақстан облысының әкімі қызметін қалай жалғастыруда?

Altyn-Orda.kz