Жа?ында Швейцариядан бір топ ?аза? отбасылары Алматы?а ?она??а келді. Б?рын?ы достарыны? мерейтойына. Кішкене немерелері ш?лдірлеп, а?ылшынша с?йлейді, ?аза? тілі мен орыс тілін ?мірлерінде естіп к?рмегендерін бай?ау ?иын емес. «Аты? кім бала?ай?» деген бізді? ?аза?ша сауалымызды т?сінбеді, а?тарыла бір ?арады да, иы?ын ?и?а? еткізіп, б?рылып кетті. 3-4 жаста?ы б?лдіршіндер ?шін тіл ?ана емес, айналаны? б?рі ж?мба? бас?а ?лем секілді. Жан-жа?тарына та?даныспен ?арайды. ?йткені олар бас?а елде, ділі мен діні б?лек жерде д?ниеге келген ?аза?ты? жа?а ?рпа?ы.
Осыдан он екі жыл б?рын шетелге ?арай б?кіл ?рім-б?та?ымен ?оныс аудар?андарын, е? кедей деген туыстарыны? Т?ркияда, байлары Еуропаны? т?ріндегі мемлекеттерде ?мір с?ріп жат?андарын ма?тана жеткізген ?аза?тар?а ?арап отырып, ?айран ?аласыз. Шеттен ба?ыт іздеп кеткен онша?ты ?аза? отбасыны? б?рі де кезінде елімізде кеден, ?аржы полициясында ?ызмет істегендерін де жасырмайды. ?рине, ?атарда?ы ?ызметкерлер емес, орта шенді лауазым иелері.
Алматы?а демалыс алып, сол жа?та д?ниеге келген немерелерін елмен таныстыру?а келген сы?айлы. 48-50 жас аралы?ында?ы олар шетелде немен к?н к?реді, тіл, менталитет секілді тос?ауылдарды ?алай же?ді деген ой кез келген адамны? ?ызы?ушылы?ын тудыратыны белгілі. Біз де сондай ой жетегімен оларды ??гімеге тартпа? болды?.
«Тілді жатпай-т?рмай ?йренуге тура келді, ?рине. ?лі де тіліміз б?ралып, зор?а келеді. Балалар тез-а? ме?геріп алды. Жасты? аты жас екен ?ой, ?анша дегенмен. Менталитет дейсіз бе, адам ?ш к?ннен кейін к?рге де ?йренеді демей ме? Еуропа ?ркениетті ел ?ой. Оны? си?ырлы ??діреті адамды бірден баурап ?кетеді. Ондай елде т?р?ан адам шынында да ба?ытты. Елді са?ынса?, жылына бір рет келіп т?рамыз. Жа?ында ?ызымды т?рмыс?а бердім. ?аза?тар?а, ?рине. ??далы?, ?ыз ?зату — б?рін ?з салтымыз бойынша жасап, салтанатпен шы?арып салды?. Франциядан О?т?стік Африкада ?ана шы?атын е? ?ымбат бриллиант-алмаз тасын іздеп ж?ріп сатып алып, Италияны? е? мы?ты зергерлеріне платинадан са?ина жасатып, тасын ?ондыр?ыздым. ?ызыма, ??да?иыма сондай ?ымбат сыйлы?тар жасадым. Жалпы, онда т?ратын ?аза?тар ?те бай, ба?уатты. ?аза?станды?тар жиналып, белгілі бір даталарды? алдында Франция, Италия?а шоп-турлар ?ткізіп т?рамыз. Керек-жара?тарымызды к?тере сатып алып келеміз» деді жігіт а?асы Еуропада?ы ж?ма? ?мірін тамсана ??гімелеп.
М?ндайда, ?рине, «Еуропада орысша айт?анда, «на широкую ногу» ?мір с?ру ?шін мол ?аржы керек екені белгілі, «алып кеткен а?шалары?ыз таусылмай ма?» деген с?ра?ты? тіл ?шына орала беретіні ж?не оны с?рамай та?ы т?ра алмайтыны? белгілі. «?азіргі кезде бізді? еш?айсымыз да ж?мыс істемейміз. Елден бара салып, тері зауыттарын ашып ?ой?анбыз. Сол зауыттар біз ?шін ж?мыс істеуде. Теріні Т?ркиядан жеткіземіз» деді олар жарыса.
«Forbes» журналыны? орыс редакциясы жа?ында Ресейден ы?ысып, шетелге ?арай ауып бара жат?ан орыс капиталы, оны? иелері ж?нінде материал жариялады. Онда?ы а?параттар?а с?йенсек, Ресейдегі жа?дайы жа?сыларды? к?пшілігі елден ?аша баста?ан. Тіпті Батыста оларды ешкім де к?тіп т?рма?анына, еш?андай кепілдікті? жо?ты?ына ?арамастан, батыс елдеріне ?арап ?укелері салбырайды да т?рады екен. Еуропа?а ?ашу?а дайындалып ж?рген, ?олында ?аржысы бар орыстар ?шін www. PokaNePozdno.com. деген атпен арнаулы сайт та ашылыпты. ?аза?тар ?шін де осындай сайт ашылатын болса, о?ан да та??алу?а болмас.
«Біреу то?ып секіреді, біреу тойып секіреді» демекші, орыстарды? басым б?лігі шет жа??а жетіскеннен кетпейді екен. «Орыс бизнесмендері отандарында да кездесетін проблемаларды шетелге ?ашып кетіп шешуді д?рыс деп табады. Негізгі проблема — олар?а к?ш ??рылымдарыны? ?кілдері ?лімжеттік жасайтынды?ында»
деп жазады журнал. Орыс тіліндегі Forbes журналында ресейлік Центробанк т?ра?асыны? бірінші орынбасары Алексей Улюкаев атал?ан журналда ресейден биылды? ?зінде 65 млрд долларды? сырт?а а?ып кеткенін жариялап жібергені орыстар ?шін айтарлы?тай к?тпеген жа?дай бол?ан сы?айлы. Себебі Ресей ?о?амы шетелдерге орыстарды? ?анша ?аржы алып кетіп жат?аны жайында на?ты а?паратты біле бермеген к?рінеді. Шеттен «ба?ыт» іздеген орыстарды? ?здерімен бірге алып кетіп жат?ан ?аржысы халы?ты? ?леуметтік жа?дайына, жаратылатын бюджетке тиесілі ме, ?лде ?здеріні? ма?дай терімен тап?ан жина?тары ма?
Біз секілді, ?арапайым орыстарды да тол?андыратын осы м?селе. Атырау облысынан талан-тараж?а т?сіп, ?олды болып кеткен 16 млрд те?ге ?арапайым атыраулы? т?р?ындарды? ?леуметтік жа?дайын жа?сарту?а арнал?ан ?аржы болатын. Н?тижесінде, ?аншама м??алім мен д?рігер тесік астауларын ??ша?тап ?алып отыр. ?здеріне арнап салынады деген баспана к?зден б?лб?л ?шты. Енді ?ашан арманда?ан п?терге ?ол жеткізерлерін бір ??дайды? ?зі ?ана біледі. ?кім?аралар?а деген сенім жойылды. ?з ??л?ыны ?шін ?ана ж?мыс істейтін оларды? ?лі ?аншасы облыс, ?ала бас?арып отыр?анын кім біледі? Ешкім де. Себебі б?лінген ?аржыны? ?алай, ?айда ж?мсалып жат?анын ба?ылап, есеп алып отыр?ан ??зырлы ?йымдар жо?, бар болса да, алая?тарды? орнын сипап ?ал?ан кездері ?ана ?имылда?ан кейіп танытады. Ж?рт осыны? б?рі билік басында?ыларды? бірiгіп жасап жат?ан тірлігі ме екен деген д?д?мал ой?а да беріле бастады. Олай ойламайын десе, оп-о?ай шетелге тайып т?ратын алая?тарды? ?ша??а отырып жат?анын ?алайша білмей ?алу?а болады? Оларды? ?ай мемлекетке барып ?онжи?анын білмеген болып, іздеу жариялауды? ?зі ?о?амды, ?арапайым халы?ты а?ыма? санаумен бірдей екендігін е?кейген ?арт пен е?бектеген с?биге дейін т?сінетін болды.
Ресейлік журналда?ы жарияланымдар?а ?айта оралатын болса?, оларда шетелге кетіп жат?андарды? басым б?лігі д?л ?азіргі кезде бизнесмендер к?рінеді. ?рине, біздегі олигархтарды? байып алып, ?ашып жат?андары секілді жа?дайлардан олар да кенде емес. ?йтсе де жаппай мемлекетті? ?аржысын басып алып, ?ашу б?гінде оларда сиреді деуге болады. Кетіп жат?андар ма?дай термен келетін ?аражатты ?олында билігі барлардан ?ор?ау ?шін ?ам жаса?ан бизнесмендер.
Бізді? бизнесмендер болса, ?лі ондай д?режеге жете ?ой?ан жо?. Ірі бизнеспен айналысып жат?андар ?шін ?ашу ?ажет емес. Себебі т?белерінде білегі жуан к?келері бар. Олар ?асы? ?андары ?ал?анша, жиеніні? немесе інісі мен а?асыны? бизнесіне шыбын ?ондырмайды. Алдарынан жасыл шамды с?ндірмейді. Тендердегі же?іс те, салы?ты? е? т?мені де соларда. Шетелге кететін болса, м?ндай батпан ??йры? жо?. За??а ба?ыну?а тура келеді. ?мірі за??а ба?ынып, тірлік жасап к?рмегендер ?шін онда жан са?тауды? ?зі ?иын.
Ал таза е?бегімен, білімімен бизнес жасау?а ?мтыл?андар алдынан шы?атын кедергілер мен тос?ауылдардан адам с?рінеді. Аш?ан к?сіпорыны? ж?мыс істеп, с?л болса да табыс ?келсін десе?із, «шапка» деген жазылма?ан за?ды б?лжытпай орындауы? керек. Тап?ан табысы?ды билік к?штерімен б?лісесі?. Ресейден кетіп жат?ан бизнесмендерді? елден жапырыла к?шуге ??штар болуыны? т?пкі себебі осындай ахуалды? н?тижесі к?рінеді. Біздегі секілді Ресейде де ?лімжеттік жасау ?рті басылар емес.
«Forbes» журналы орыс бизнесмендеріні? елінде кездестірген проблемалардан А?Ш-?а к?шіп кетіп, шешкісі келетінін жазады. Бруклиндегі ірі риелторлы? ке?сені? ?ожайыны Альберт Вилканы? пікірінше, ?ткен жылмен салыстыр?анда, орыстар Нью-Йорктен баспана сатып алуды жиілеткен. ?ткен жылдан биыл (жыл ая?тала ?ой?ан жо?) баспана сатып алушылар 15 пайыз?а ?сіпті. А?Ш-та орыс клиенттерімен ж?мыс істейтін Эдвард Мермельштейн деген адвокат ресейліктерді? «Инвестор» ба?дарламасы бойынша алатын гринкарт (сол елде т?ру?а р??сат беретін гринкарт) м?лшері 2011 жылдан бері ?арай к?рт ?скенін айтады. Оны? айтуынша, А?Ш-?а ?оныс аудар?ысы келетін бизнесмен осы елді? экономикасын дамыту?а ?айтарымсыз 500 мы? доллар инвестиция аударса, гринкартты бірден алады. «Б?рындары айына осындай бір-екі ?ана келісімді тіркеген болса, ?азір ондай келісімдер 7-8 есе жиі жасалатын болды» дейді ол журнал?а берген с?хбатында. Адвокатты? айтуынша, А?Ш-?а ?оныс аудар?ысы келетіндер к?сіпкерді? L-1 визасын да пайдалануларына болады екен. Ол бойынша, компаниясыны? филиалын А?Ш-та тіркеп, сол жерден ке?сені жал?а алу керек к?рінеді. Бірнеше айдан кейін визаны гринкарт?а ауыстыра алады. ?рине, А?Ш-ты? экономикасына ол ?шін ?ома?ты ?аржы ??ю керек. Инвестициялы? варианттан бас?а да жолдар бар екен. Ол ?шін бизнесмен А?Ш билігіне саяси эмигрант м?ртебесін беруін с?рап, ?тініш жазады. ?рине, та?ы да егер банкте ?ома?ты ?аржы?ыз бол?ан жа?дайда ?ана пана таба аласыз. ?ыс?асы, А?Ш пен Еуропа ?з елдеріне миллионда?ан доллар ?айтарымсыз келе алатын болса, кез келген адам ?шін есіктерін ай?ара ашып, ??ша?тарына алатын болып т?р. Бізді? алая?тарды? алпауыт мемлекеттерді? ?олты?ына ?андай жолмен кіре ?оятынын осыдан-а? біле бері?іздер. Храпунов бір мезгілдік ?айтарымсыз миллион долларды Швейцарияны? экономикасына ?олдау к?рсету ретінде ??йып жіберіп, б?гінде ?ркениетті мемлекетте талта?дап ж?р. Швейцария ендігі жерде оны? ма?дайына шыбын ?ондырмайды деген болжамны? жаны бар екенін енді біліп отырмыз. Кісі ?лтіргіш пе, ауыр ?ылмыскер ме немесе мемлекетті шо??итып кеткен алая? па, да?дарыс ??рсауында т?р?ан Батыс ?шін б?рібір. Тек ?аржы ?келсе болды. Демократия мен м?дениетті? шы?ына шы?ты? деп, ?згелерге а?ыл айт?ыш мемлекеттерді? б?гінгі си?ы осындай.
Ресейден кетіп жат?андар мен бізден кетіп жат?андар арасында жер мен к?ктей айырмашылы? бар. Бізден кетіп жат?андар кіле? алая? байлар. Халы??а тиесілі ырызды?ты ?алта?а басып алып, ?аш?андар. Олар Ресей бизнесмендер секілді ?з еліні? билігінен зорлы? к?ріп ?ашып отыр?ан жо?. Мемлекетті тонап, ?арттар мен с?билерге деп б?лінген а?шаны ?арпып, ?рлы? жасаушылар. Сол ?рлы?тары ашылып ?ал?аннан кейін амалсыздан кетуге тура келгендер. Біра? олар т?пті? т?бінде осылай істеуге тура келетінін біліп, Батыстан бала-ша?асы мен ет-жа?ын туыстарына жылы орын дайындап ?ояды. Сіз бен бізді? есебімізден, ?рине. Жо?арыда мен кездескен шетелдік ?аза?тар осыдан біраз жыл б?рын кеткендер. Б?гінде олар ?здерін толы??анды еуропалы?тармыз деп есептейді. Отандастарына м?рындарын ш?йіре ?арайды. ?йткені ?здерін пысы?, еті тірі ?аза?пыз деп есептейді. Біра? еті тірілерді? байлы?ты халы?тан ?рлап алып емес, ?з е?бегімен, білігімен жасайтынында шаруалары жо?.
«Forbes» журналына шолу жасай отырып, к?рші жат?ан екі елдегі ахуал еріксіз ойлантады. ?рине, бірінен-бірі артып т?р?аны шамалы, екеуінде де сыбайлас жем?орлы?, ?лімжеттік жасап, белден басу ?ршіп т?р. Тек бір айырмашылы? — Ресей бизнесмендеріні? к?ш к?рсетіліп, тап?ан табыстарын тартып алу ?аупіні? тым жо?арылы?ынан шаршап, ?андай жа?дай бол?анына ?арамастан, за? ж?мыс істейтін, кез келген билік ?кілі ?о?ан-ло?ы к?рсете алмайтын елде ж?мыс істеуге деген ??лшынысыны? артып отыр?анын к?рсетеді. Ал бізде ма?дай термен емес, ?рлап-жырлап, жым?ырып тап?ан байлы?ын са?тау ?шін ?ашып жат?андар. Айырмашылы? бар ма? Бар бол?анда ?андай!
Шетелдерді? инвесторлы? визалары кетем деген адам ?шін тиімді болып т?р. Б?гінде ?лыбритания?а орыстар мен ?аза?станды?тар ?шін ашыл?ан инвесторлы? визалар к?лемі ?сіп келе жат?анынан да хабардар етеді журнал. Соларды? со??ыларыны? бірі Атырау облысыны? ?кіміні? визасы болса керек. Бала-ша?асын к?ні б?рын к?шіріп жібергеніне ?ара?анда инвесторлы? виза?а ?лде?ашан ?ол жеткізіп ?ой?ан. Бизнесмендерде шаруамыз жо? (егер олар ?з бизнестері ар?ылы к?терілгендер болса), ?з ?аражаттарын ?айда саламын, ?айда т?рамын десе де еріктері, ал бізді?
несібемізді басып алып, шетел экономикасын жарыл?аушы болып шы?а келгендерді ?алайша жіберіп, ?арап отыру?а болады? Ат т?беліндей ?ауымны? батыстан ба?ыт табуы ?шін бе?
Алматы?а демалыс алып, сол жа?та д?ниеге келген немерелерін елмен таныстыру?а келген сы?айлы. 48-50 жас аралы?ында?ы олар шетелде немен к?н к?реді, тіл, менталитет секілді тос?ауылдарды ?алай же?ді деген ой кез келген адамны? ?ызы?ушылы?ын тудыратыны белгілі. Біз де сондай ой жетегімен оларды ??гімеге тартпа? болды?.
«Тілді жатпай-т?рмай ?йренуге тура келді, ?рине. ?лі де тіліміз б?ралып, зор?а келеді. Балалар тез-а? ме?геріп алды. Жасты? аты жас екен ?ой, ?анша дегенмен. Менталитет дейсіз бе, адам ?ш к?ннен кейін к?рге де ?йренеді демей ме? Еуропа ?ркениетті ел ?ой. Оны? си?ырлы ??діреті адамды бірден баурап ?кетеді. Ондай елде т?р?ан адам шынында да ба?ытты. Елді са?ынса?, жылына бір рет келіп т?рамыз. Жа?ында ?ызымды т?рмыс?а бердім. ?аза?тар?а, ?рине. ??далы?, ?ыз ?зату — б?рін ?з салтымыз бойынша жасап, салтанатпен шы?арып салды?. Франциядан О?т?стік Африкада ?ана шы?атын е? ?ымбат бриллиант-алмаз тасын іздеп ж?ріп сатып алып, Италияны? е? мы?ты зергерлеріне платинадан са?ина жасатып, тасын ?ондыр?ыздым. ?ызыма, ??да?иыма сондай ?ымбат сыйлы?тар жасадым. Жалпы, онда т?ратын ?аза?тар ?те бай, ба?уатты. ?аза?станды?тар жиналып, белгілі бір даталарды? алдында Франция, Италия?а шоп-турлар ?ткізіп т?рамыз. Керек-жара?тарымызды к?тере сатып алып келеміз» деді жігіт а?асы Еуропада?ы ж?ма? ?мірін тамсана ??гімелеп.
М?ндайда, ?рине, «Еуропада орысша айт?анда, «на широкую ногу» ?мір с?ру ?шін мол ?аржы керек екені белгілі, «алып кеткен а?шалары?ыз таусылмай ма?» деген с?ра?ты? тіл ?шына орала беретіні ж?не оны с?рамай та?ы т?ра алмайтыны? белгілі. «?азіргі кезде бізді? еш?айсымыз да ж?мыс істемейміз. Елден бара салып, тері зауыттарын ашып ?ой?анбыз. Сол зауыттар біз ?шін ж?мыс істеуде. Теріні Т?ркиядан жеткіземіз» деді олар жарыса.
«Forbes» журналыны? орыс редакциясы жа?ында Ресейден ы?ысып, шетелге ?арай ауып бара жат?ан орыс капиталы, оны? иелері ж?нінде материал жариялады. Онда?ы а?параттар?а с?йенсек, Ресейдегі жа?дайы жа?сыларды? к?пшілігі елден ?аша баста?ан. Тіпті Батыста оларды ешкім де к?тіп т?рма?анына, еш?андай кепілдікті? жо?ты?ына ?арамастан, батыс елдеріне ?арап ?укелері салбырайды да т?рады екен. Еуропа?а ?ашу?а дайындалып ж?рген, ?олында ?аржысы бар орыстар ?шін www. PokaNePozdno.com. деген атпен арнаулы сайт та ашылыпты. ?аза?тар ?шін де осындай сайт ашылатын болса, о?ан да та??алу?а болмас.
«Біреу то?ып секіреді, біреу тойып секіреді» демекші, орыстарды? басым б?лігі шет жа??а жетіскеннен кетпейді екен. «Орыс бизнесмендері отандарында да кездесетін проблемаларды шетелге ?ашып кетіп шешуді д?рыс деп табады. Негізгі проблема — олар?а к?ш ??рылымдарыны? ?кілдері ?лімжеттік жасайтынды?ында»
деп жазады журнал. Орыс тіліндегі Forbes журналында ресейлік Центробанк т?ра?асыны? бірінші орынбасары Алексей Улюкаев атал?ан журналда ресейден биылды? ?зінде 65 млрд долларды? сырт?а а?ып кеткенін жариялап жібергені орыстар ?шін айтарлы?тай к?тпеген жа?дай бол?ан сы?айлы. Себебі Ресей ?о?амы шетелдерге орыстарды? ?анша ?аржы алып кетіп жат?аны жайында на?ты а?паратты біле бермеген к?рінеді. Шеттен «ба?ыт» іздеген орыстарды? ?здерімен бірге алып кетіп жат?ан ?аржысы халы?ты? ?леуметтік жа?дайына, жаратылатын бюджетке тиесілі ме, ?лде ?здеріні? ма?дай терімен тап?ан жина?тары ма?
Біз секілді, ?арапайым орыстарды да тол?андыратын осы м?селе. Атырау облысынан талан-тараж?а т?сіп, ?олды болып кеткен 16 млрд те?ге ?арапайым атыраулы? т?р?ындарды? ?леуметтік жа?дайын жа?сарту?а арнал?ан ?аржы болатын. Н?тижесінде, ?аншама м??алім мен д?рігер тесік астауларын ??ша?тап ?алып отыр. ?здеріне арнап салынады деген баспана к?зден б?лб?л ?шты. Енді ?ашан арманда?ан п?терге ?ол жеткізерлерін бір ??дайды? ?зі ?ана біледі. ?кім?аралар?а деген сенім жойылды. ?з ??л?ыны ?шін ?ана ж?мыс істейтін оларды? ?лі ?аншасы облыс, ?ала бас?арып отыр?анын кім біледі? Ешкім де. Себебі б?лінген ?аржыны? ?алай, ?айда ж?мсалып жат?анын ба?ылап, есеп алып отыр?ан ??зырлы ?йымдар жо?, бар болса да, алая?тарды? орнын сипап ?ал?ан кездері ?ана ?имылда?ан кейіп танытады. Ж?рт осыны? б?рі билік басында?ыларды? бірiгіп жасап жат?ан тірлігі ме екен деген д?д?мал ой?а да беріле бастады. Олай ойламайын десе, оп-о?ай шетелге тайып т?ратын алая?тарды? ?ша??а отырып жат?анын ?алайша білмей ?алу?а болады? Оларды? ?ай мемлекетке барып ?онжи?анын білмеген болып, іздеу жариялауды? ?зі ?о?амды, ?арапайым халы?ты а?ыма? санаумен бірдей екендігін е?кейген ?арт пен е?бектеген с?биге дейін т?сінетін болды.
Ресейлік журналда?ы жарияланымдар?а ?айта оралатын болса?, оларда шетелге кетіп жат?андарды? басым б?лігі д?л ?азіргі кезде бизнесмендер к?рінеді. ?рине, біздегі олигархтарды? байып алып, ?ашып жат?андары секілді жа?дайлардан олар да кенде емес. ?йтсе де жаппай мемлекетті? ?аржысын басып алып, ?ашу б?гінде оларда сиреді деуге болады. Кетіп жат?андар ма?дай термен келетін ?аражатты ?олында билігі барлардан ?ор?ау ?шін ?ам жаса?ан бизнесмендер.
Бізді? бизнесмендер болса, ?лі ондай д?режеге жете ?ой?ан жо?. Ірі бизнеспен айналысып жат?андар ?шін ?ашу ?ажет емес. Себебі т?белерінде білегі жуан к?келері бар. Олар ?асы? ?андары ?ал?анша, жиеніні? немесе інісі мен а?асыны? бизнесіне шыбын ?ондырмайды. Алдарынан жасыл шамды с?ндірмейді. Тендердегі же?іс те, салы?ты? е? т?мені де соларда. Шетелге кететін болса, м?ндай батпан ??йры? жо?. За??а ба?ыну?а тура келеді. ?мірі за??а ба?ынып, тірлік жасап к?рмегендер ?шін онда жан са?тауды? ?зі ?иын.
Ал таза е?бегімен, білімімен бизнес жасау?а ?мтыл?андар алдынан шы?атын кедергілер мен тос?ауылдардан адам с?рінеді. Аш?ан к?сіпорыны? ж?мыс істеп, с?л болса да табыс ?келсін десе?із, «шапка» деген жазылма?ан за?ды б?лжытпай орындауы? керек. Тап?ан табысы?ды билік к?штерімен б?лісесі?. Ресейден кетіп жат?ан бизнесмендерді? елден жапырыла к?шуге ??штар болуыны? т?пкі себебі осындай ахуалды? н?тижесі к?рінеді. Біздегі секілді Ресейде де ?лімжеттік жасау ?рті басылар емес.
«Forbes» журналы орыс бизнесмендеріні? елінде кездестірген проблемалардан А?Ш-?а к?шіп кетіп, шешкісі келетінін жазады. Бруклиндегі ірі риелторлы? ке?сені? ?ожайыны Альберт Вилканы? пікірінше, ?ткен жылмен салыстыр?анда, орыстар Нью-Йорктен баспана сатып алуды жиілеткен. ?ткен жылдан биыл (жыл ая?тала ?ой?ан жо?) баспана сатып алушылар 15 пайыз?а ?сіпті. А?Ш-та орыс клиенттерімен ж?мыс істейтін Эдвард Мермельштейн деген адвокат ресейліктерді? «Инвестор» ба?дарламасы бойынша алатын гринкарт (сол елде т?ру?а р??сат беретін гринкарт) м?лшері 2011 жылдан бері ?арай к?рт ?скенін айтады. Оны? айтуынша, А?Ш-?а ?оныс аудар?ысы келетін бизнесмен осы елді? экономикасын дамыту?а ?айтарымсыз 500 мы? доллар инвестиция аударса, гринкартты бірден алады. «Б?рындары айына осындай бір-екі ?ана келісімді тіркеген болса, ?азір ондай келісімдер 7-8 есе жиі жасалатын болды» дейді ол журнал?а берген с?хбатында. Адвокатты? айтуынша, А?Ш-?а ?оныс аудар?ысы келетіндер к?сіпкерді? L-1 визасын да пайдалануларына болады екен. Ол бойынша, компаниясыны? филиалын А?Ш-та тіркеп, сол жерден ке?сені жал?а алу керек к?рінеді. Бірнеше айдан кейін визаны гринкарт?а ауыстыра алады. ?рине, А?Ш-ты? экономикасына ол ?шін ?ома?ты ?аржы ??ю керек. Инвестициялы? варианттан бас?а да жолдар бар екен. Ол ?шін бизнесмен А?Ш билігіне саяси эмигрант м?ртебесін беруін с?рап, ?тініш жазады. ?рине, та?ы да егер банкте ?ома?ты ?аржы?ыз бол?ан жа?дайда ?ана пана таба аласыз. ?ыс?асы, А?Ш пен Еуропа ?з елдеріне миллионда?ан доллар ?айтарымсыз келе алатын болса, кез келген адам ?шін есіктерін ай?ара ашып, ??ша?тарына алатын болып т?р. Бізді? алая?тарды? алпауыт мемлекеттерді? ?олты?ына ?андай жолмен кіре ?оятынын осыдан-а? біле бері?іздер. Храпунов бір мезгілдік ?айтарымсыз миллион долларды Швейцарияны? экономикасына ?олдау к?рсету ретінде ??йып жіберіп, б?гінде ?ркениетті мемлекетте талта?дап ж?р. Швейцария ендігі жерде оны? ма?дайына шыбын ?ондырмайды деген болжамны? жаны бар екенін енді біліп отырмыз. Кісі ?лтіргіш пе, ауыр ?ылмыскер ме немесе мемлекетті шо??итып кеткен алая? па, да?дарыс ??рсауында т?р?ан Батыс ?шін б?рібір. Тек ?аржы ?келсе болды. Демократия мен м?дениетті? шы?ына шы?ты? деп, ?згелерге а?ыл айт?ыш мемлекеттерді? б?гінгі си?ы осындай.
Ресейден кетіп жат?андар мен бізден кетіп жат?андар арасында жер мен к?ктей айырмашылы? бар. Бізден кетіп жат?андар кіле? алая? байлар. Халы??а тиесілі ырызды?ты ?алта?а басып алып, ?аш?андар. Олар Ресей бизнесмендер секілді ?з еліні? билігінен зорлы? к?ріп ?ашып отыр?ан жо?. Мемлекетті тонап, ?арттар мен с?билерге деп б?лінген а?шаны ?арпып, ?рлы? жасаушылар. Сол ?рлы?тары ашылып ?ал?аннан кейін амалсыздан кетуге тура келгендер. Біра? олар т?пті? т?бінде осылай істеуге тура келетінін біліп, Батыстан бала-ша?асы мен ет-жа?ын туыстарына жылы орын дайындап ?ояды. Сіз бен бізді? есебімізден, ?рине. Жо?арыда мен кездескен шетелдік ?аза?тар осыдан біраз жыл б?рын кеткендер. Б?гінде олар ?здерін толы??анды еуропалы?тармыз деп есептейді. Отандастарына м?рындарын ш?йіре ?арайды. ?йткені ?здерін пысы?, еті тірі ?аза?пыз деп есептейді. Біра? еті тірілерді? байлы?ты халы?тан ?рлап алып емес, ?з е?бегімен, білігімен жасайтынында шаруалары жо?.
«Forbes» журналына шолу жасай отырып, к?рші жат?ан екі елдегі ахуал еріксіз ойлантады. ?рине, бірінен-бірі артып т?р?аны шамалы, екеуінде де сыбайлас жем?орлы?, ?лімжеттік жасап, белден басу ?ршіп т?р. Тек бір айырмашылы? — Ресей бизнесмендеріні? к?ш к?рсетіліп, тап?ан табыстарын тартып алу ?аупіні? тым жо?арылы?ынан шаршап, ?андай жа?дай бол?анына ?арамастан, за? ж?мыс істейтін, кез келген билік ?кілі ?о?ан-ло?ы к?рсете алмайтын елде ж?мыс істеуге деген ??лшынысыны? артып отыр?анын к?рсетеді. Ал бізде ма?дай термен емес, ?рлап-жырлап, жым?ырып тап?ан байлы?ын са?тау ?шін ?ашып жат?андар. Айырмашылы? бар ма? Бар бол?анда ?андай!
Шетелдерді? инвесторлы? визалары кетем деген адам ?шін тиімді болып т?р. Б?гінде ?лыбритания?а орыстар мен ?аза?станды?тар ?шін ашыл?ан инвесторлы? визалар к?лемі ?сіп келе жат?анынан да хабардар етеді журнал. Соларды? со??ыларыны? бірі Атырау облысыны? ?кіміні? визасы болса керек. Бала-ша?асын к?ні б?рын к?шіріп жібергеніне ?ара?анда инвесторлы? виза?а ?лде?ашан ?ол жеткізіп ?ой?ан. Бизнесмендерде шаруамыз жо? (егер олар ?з бизнестері ар?ылы к?терілгендер болса), ?з ?аражаттарын ?айда саламын, ?айда т?рамын десе де еріктері, ал бізді?
несібемізді басып алып, шетел экономикасын жарыл?аушы болып шы?а келгендерді ?алайша жіберіп, ?арап отыру?а болады? Ат т?беліндей ?ауымны? батыстан ба?ыт табуы ?шін бе?
Алма МЏХАМЕДЖАНОВА
http://www.aikyn.kz
