Со??ы жылдары елімізде ?ар?ынмен ж?ргізілген т?р?ын ?й ??рылысыны? тасасында ертеректе т?р?ызыл?ан ескі баспаналар ?алып барады. ?азір ?айбір ?ала?а барма?ыз Астана, Алматы, Шымкентті? орталы?ында кездесетін с?р?ы ?аш?ан к?п?абатты ?йлер ??ірлерді? с?улеті мен д?улетіне сын келтіріп т?р. ?сіресе, ?ыр астына ?ыс келіп ?ал?анда басталатын жауын-шашын п?тер иелерін сарыуайым?а салып, к?рмеуі мол м?селені к?лдене? тартады. Себебі к?ршісіне с?лем бермейтін ?алалы?тарды? ?з ?оныстарын ж?ндеуге ?ажетті ?аражатты ортадан жинайды дегенге ешкім сенбейді. Сонда олар тоз?ан ?йді? табалдыры?ында б?кіл ?мірін ?ткізуі тиіс пе?
Б?гінде ?аза?станда 157 миллион шаршы метр к?п?абатты ?имарат бар десек, соны? 32 пайызы, я?ни 50 миллион шаршы метрі ж?ндеуді ?ажет етеді екен. Негізінен, п?терлерді? барлы?ы жеке т?л?аларды? жекеменшігіндегі д?ние санал?анды?тан оны жа??ыртуды? м?селесі к?п. Кондоминум?а кірген т?р?ындардан ?аржы жинау былай т?рсын, бастарын ?осуды? ?зі ?иямет-?айым. Жеке сектор?а жергілікті билікті? бюджеттен те?ге б?луі за?сыз саналатынды?тан, ?кімдіктегілер екібастан ?арсы. Сонда ал?ам-сал?амы шы?ып, шатырынан ?ар мен жа?быр сор?ала?ан, ?абыр?алары ырсиып, жерт?лесі су?а тол?ан ескі ?йлерді? т?р?ындары те?іздегі тесік кемені? к?йін кеше бере ме?
Міне, егемендікті? ерте?інде бастал?ан м?ндай жырды естігенімізге жиырма жылдан асты. М?ндай м?селе ат?арушы билікті? алдынан да к?нде шы?а берген со? ?ткен жылы ?кімет жа?а шаруаны ?ол?а алып, Т?р?ын ?й ?орын жа?артуды? 2020 жыл?а арнал?ан ба?дарламасын жасап шы?арды. То?ыз жыл?а созылатын ж?мысты ж?зеге асыру ?шін ?азынадан 300 миллиард те?ге жобаланып, ?лгі ж?ндеуді керек ететін 32 пайызды, 10 пайыз?а дейін т?мендетуді к?здеп отыр. Ал?аш?ы жылы еліміз бойынша 554 к?п?абатты нысан та?далып алынып, жерт?лесінен бастап шатырына дейін жа?артылып шы?ты. Биыл тізімге 486-сы ілініп, ??лау?а ша? ?ал?ан ?имараттарды к?зді? жауын алатындай етіп, ?айта жасау?а 13 миллиард те?ге ?арастырыл?ан. Оны? ішінде 8-і Астана ?аласынан еніп, жаз бойында жанталас?ан ??рылысшылар жа?ында міндеттеріне ал?ан нысандарды ел игілігіне пайдалану?а беруді бастады.
Елордада?ы к?йші Дина к?шесіндегі №37 ?йді? т?р?ызыл?анына бірнеше онжылды? ?ткендіктен ?с?ынсыз кейіпке еніп, т?р?ындарды? да к??іл-к?йін ?немі т?сіретін. Жыл басында жергілікті ?кімдікті? ?й?арымымен назар аударылып, 73,6 миллион те?ге б?лініп, п?тер иелерімен келісс?здерге кіріскен. Мамандарды? айтуынша, на?ыз м?селе осы жерде бастал?ан. «Ел арасында ескі ?йлерді бюджеттен ?айтарым ар?ылы ж?ндеу ж?мыстарынан хабарсыздар жеткілікті. П?тер иелеріні? біразы т?сініспеушілік танытып, тіптен ж?ндеуден бас тартты. Кейбіреулерді? ойынша б?рі тегін ат?арылу?а тиіс сия?ты. Біра? жекеменшіктегі ?йді мемлекетті? есебінен толы??анды етіп ж?ндеп беру за??а сыймайды ?ой. Бір шаршы метрге 50 те?геден келетінін есептесек, 76 шаршы метрлік баспанасы бар ?ожайын бекітілген мерзім 15 жылды? к?лемінде ?рбір ай сайын 3800 те?геден т?леу керек. Дегенмен тиісті шарттар?а с?йкес олар?а да же?ілдік жасалып, 2000 те?геден т?леу міндеттелді. Ал асыраушысы жо?, м?гедек немесе зейнеткерлерге т?р?ын ?й к?мегі беріліп, міндетті т?лема?ыдан босатылды. Осындай же?ілдіктерді к?рген базбіреулер келісім-шарт?а ?ол ?оюдан м?лдем бас тарты. Т?р?ын ?й за?ына с?йкес, п?тер иелеріні? ?штен екісі келісім беріп, хаттама толтырып ?ол ?ой?анда ?згелер со?ан ба?ыну?а міндетті» дейді «Т?р?ын ?й-коммуналды? шаруашылы?ын жа??ырту мен дамытуды? ?аза?станды? орталы?ы» А?, т?р?ын ?й шаруашылы?ы департаментіні? директоры Рауан Ер?лан?ызы.
Талап?а с?йкес №37 ?йді? т?р?ындарын тексере келгенде 37 отбасыны? ахуалы т?р?ын ?й к?мегін алу?а лайы?ты деп танылып, ж?ндеу ж?мыстарына тиесілі ай сайын?ы т?лемнен босатылыпты. ?згелері баспанасыны? аума?ына байланысты келісімге келсе, орта? істен ?аш?ан отбасылар да т?бі бір а?ыл?а келетін шы?ар деген ?мітте ж?р. ?рине, болмаса за??а с?йкес шешімін таба жатар…
Енді ж?ндеуден со? ?андай ж?ма? орнады дерсіз, соны тар?атайы?. Біріншіден, ??бырлары жа?артылып, жерт?леге жылу есептегіш ??ралы орнатыл?анды?тан 25 пайыз?а ?немдеуге м?мкіндік ту?ан. Екіншіден, толарса?тан су?а тол?ан жерт?ле ??р?атылып, к?дімгі пайдалы ала? ретінде іске асырыл?ан. ?шіншіден, шатыр толы?ымен ауыстырылып, кіреберіс пен ?асбеті жа?алан?ан нысан жа?ында ?ана со?ыл?андай жайнап т?р.
Ескі ?йлерді? м?селесін осылайша е?серуге кіріскен ?кіметі? ?адамы талайларды? ?мітін оята баста?андай. Дегенмен бес сауса?ты? бірдей еместігі секілді, п?терін ?ана ж?ндеуден ?ткізіп, т?тас нысан?а к?з?ырын да сал?ысы келмейтіндер кездесуде. Негізінен, орта? іске ойланбай кірісетін ке?естік т?рбиеден кейін туыл?андар жекеменшік ??ыммен ?алыптас?анды?тан к?пшілікке ба?ынып, елмен бірге ?ауымдасып тірлік ат?ару?а келгенде кежегесі кейін тартатып, игілікті істі? кезінде ?олбайлайтын т?рі бар. Сір?, ондайлар?а «Адамны? ?о?амнан тыс ?мір с?ре алмайтынды?ы» жайында?ы ?а?иданы та?ы бір рет т?сіндіру керек-ау.
Бейсенбай Д?УЛЕТ?ЛЫ
«aikyn.kz»
